سبك كنايي «دو كلمه حرف حساب» كيومرث صابري فومني

Investigation of Irony in “Do Kalameh Harf-e Hesab” by Kiyumars Saberi Foomani

طنزهای سیاسی و اجتماعی در مطالعات تاریخ سیاسی و اجتماعی، و بررسی خردورزی و خردستیزی آبشخوری پرشور و خروش از عواطف انسان‌‌های ظریف و حساس است. این گونة ‌‌ادبی ابزاری مؤثر برای تحول‌‌آفرینی و اصلاح كژی‌‌ها و ناراستی‌‌هاست. طنزهای اجتماعی و انتقادی را می‌‌توان در پیوند با امر عقلانیت و به‌نوعی جامعه‌‌پذیری و مشاركت در روند رو به رشد حركت اجتماعی و مردم‌‌سالاری دانست. با بازشناسی طنز به‌منزلة ‌‌گونة ‌‌ادبی تأثیرگذار در گفتمان انتقادی، می‌‌توان گامی به تحلیل جامعه‌شناسی ادبی نزدیك شد. طنزنویسان با بهره‌‌گیری از شگردهای ادبی انتقادات پوشیدة ‌‌خود را مطرح می‌‌كنند و در مسئولان جامعه و مردم به‌خصوص نخبگان تأثیر می‌‌گذارند. طنزهای سیاسی كیومرث صابری، كه از 1363 در ستون «دو كلمه حرف حساب» روزنامة ‌‌اطلاعات چاپ می‌‌شد، نمونة ‌‌برجسته‌‌ای از این‌گونه طنز و از جهاتی درخور تأمل است. در این مقاله، چگونگی استفادة او از كنایه در خلق تصاویر طنزآمیز نشان داده شده است. كنایه در طنزهای نخستین صابری كم‌تر است؛ ولی با گذشت زمان، به سبك نگارش صابری تشخّص ‌‌بخشید و از عناصر شكل‌‌دهندة ‌‌سبك شخصی او شد.

Political and social satires are valuable sources enriched by subtle and delicate human emotions for studying social and political history as well as wisdom and anti-wisdom trends. On the other hand, this literary genre can be regarded as an effective tool for a revolutionary change and modifying perversity and untruth. Social and critical satires can be considered to be associated with rationality, socialization and participation in growing trend of social movements and democracy. By recognizing humor as an influential genre in critical discourse, it is possible to step forward to sociological literary analysis. Satirists state their implicit criticisms using literary devices in their satire and affect people and authorities, and especially elites. Satires written by K. Saberi published in “Do Kalameh Harf-e Hesab” column since 1984, are a good example of this type. In this paper, the way of using irony in creating humoristic pictures is shown. Irony is fewer in Saberi’s initial satires, however, it increased in his later works and his style became subtler, and subsequently it turns to be one of his stylistic idiosyncrasies.