تعريف و روش كشف مذهب اقتصادي اسلام

Islam’s Economic Doctrine; Definition and Discovering Methodology

مذهب اقتصادي اسلام يكي از شاخه‌هاي دانش اقتصاد اسلامي است. از بحث‌هاي مقدماتي مهم در اين شاخه از دانش اقتصاد اسلامي تعريف و روش آن است. مقاله پيش رو تعريف و روش كشف مذهب از ديدگاه شهيد صدر? را تبيين و نقد كرده و سرانجام به نتيجه‌هاي زير مي‌رسد: الف) مذهب اقتصادي اسلام عبارت است از قواعد ثابتي كه زيربناي فقه و اخلاق اقتصادي است و از منابع (آيه‌ها، روايت‌ها و عقل) استنباط مي‌شوند و براي تنظيم روابط اقتصادي در سه حوزه توليد، توزيع و مصرف در جهت رفع مشكل‌ها و دست‌يابي به هدف‌هاي اقتصادي وضع شده‌اند. ب) سه راه معتبر براي كشف مذهب اقتصادي وجود دارد: 1. كشف اصول مذهب به عنوان زيربنا از احكام اخلاقي و فقهي مستنبط مجتهد به عنوان روبنا از راه استدلال انّي. 2. استنتاج اصول مذهب به عنوان روبنا از آموزه‌هاي هستي‌شناسانه به عنوان زيربنا از راه استدلال لمّي. 3. استناد به نصوصي كه به صورت مستقيم به يك اصل تصريح كرده‌اند.

Islam’s economic doctrine is a branch of Islamic economics science. Two of the preliminary important topics in this branch of Islamic economics science are its definition and methodology. The present article explicates and examines the definition and methodology of discovering the doctrine in the viewpoint of Martyr Sadr. The results are as following: a. Islam’s economic doctrine consists of some fixed rules being the infrastructure of Fiqh and economic ethics, being inferred from the sources (Quranic verses, hadiths, and reason), and having been established for adjusting the economic relations in the three spheres of production, distribution, and consumption in order for the problems to be solved and the economic goals to be achieved; b. There are three reliable methods for discovering the economic doctrine: 1. Discovering the doctrinal principles as the infrastructure, via Enni argumentation, from a Mojtahed’s inferred ethical and jurisprudential verdicts as the superstructure; 2. Inferring the doctrinal principles as the superstructure, via Lemmi argumentation, from the ontological teachings as the infrastructure; and 3. Adducing the texts which directly specify a principle.