واقع‌گرايي در فلسفه دين ويليام جيمز

Realism in William Jamesʹʹs Philosophy of Religion

علاقه اصلي جيمز به موضوع دين معطوف به نتايج عملي باور ديني در زندگي واقعي شخص صاحب باور بوده است. رهيافت عام او براي توجيه صدق باور ديني نيز توسل به همين نتايج است. همين زمينه و برخي از اظهارات خود جيمز در خصوص ملاك صدق باور سبب شده است كه برخي از مفسران جيمز او را فيلسوفي بدانند كه تلاش كرده تا «عمل‌گرايي» را همچون بديلي براي «واقع‌گرايي» در عرصه متافيزيك، معرفت‌شناسي و فلسفه دين مطرح كند. در اين مقاله با استناد به مجموع بيانات جيمز در باب صدق باور و نيز آراي او در زمينه تجربه ديني نادرستي تفسير يادشده نشان داده و ثابت مي‌شود كه در نظريه صدق جيمز وجود واقعيات مستقل از ذهن پيش‌فرض گرفته شده و التزام جيمز به عمل‌گرايي در عرصه توجيه باور ديني منافاتي با التزام او به واقع‌گرايي ديني، يعني ديدگاه قايل به وجود قابل شناخت و مستقل از ذهن موضوع باور ديني، ندارد.

Jamesʹs primary interest in religion was directed to practical consequences of religious belief in believerʹs real life. His general approach to justify the truth of religious belief is resorting to these same consequences. Due to this background and due to some of Jamesʹs own statements regarding his theory of truth according to which he identifies the truth of a belief with its practical utility, some interpreters have interpreted him as a philosopher who attempted to present pragmatism as an alternative to realism in metaphysics, epistemology, and philosophy of religion. In this article, relying on the whole Jamesʹs statements concerning his theory of truth and focusing on his views about religious experience, the incorrectness of that interpretation will be shown and it will be proved that Jamesʹs theory of truth presupposes mind-independent realities and he doesnʹt reduce truth to utility; and his commitment to pragmatism in providing justification for religious belief is not incompatible with his commitment to religious realism, the view that there is some knowable mind-independent object for religious belief.