عوامل تعيين كننده هزينه هاي فقرزاي سلامت در خانوارهاي ايراني

Determinants of Impoverishing Health Expenditure in Iranʹʹs Health Sector

سلامت، ارزشمندترين دارايي مادي بشري و بخش سلامت يكي از محوري ترين بخش هاي هر جامعه اي است. براساس يكي از رويكردهاي عدالت در بخش سلامت، عدالت زماني اتفاق مي‌افتد كه عوامل اجتماعي?اقتصادي افراد باعث مواجهه آنها با هزينه هاي فقرزا نشود. در اين مقاله، با استفاده از حجم بزرگ داده هاي بين سال‌هاي 1386 تا 1390، تاثير عوامل تعيين كننده در خانوارها بر احتمال مواجهه آنها با هزينه هاي فقرزاي سلامت با استفاده از تكنيك لاجيت و نرم‌افزار STATA بررسي شده است. نتايج نشان مي دهد كه احتمال اين مواجهه، در صورت شاغل بودن سرپرست خانوارها، صاحب خانه بودن، وجود افراد باسواد بيشتر در خانواده، مساحت سرانه بيشتر محل سكونت خانوار، دهك هاي بالاي درآمدي و تحت پوشش بيمه اي بودن خانوار، كمتر شده و با افزايش بعد خانوار و سكونت در استان-هاي توسعه يافته بيشتر مي‌شود. عدم تاثيرگذاري پوشش بيمه ها بر احتمال مواجهه خانوارها با هزينه هاي كمرشكن سلامتي، حاكي از عدم كارآيي آن است. احتمال مواجهه خانوارها با هزينه هاي فقرزا، از سال 1386 تا 1389 هر سال بيشتر شده ولي در سال 1390 اين تاثيرگذاري بي‌معنا بوده است كه به احتمال زياد، به دليل تاثير آني و كوتاه مدت اجراي طرح هدفمندي يارانه ها بوده است. در اين مقاله با استفاده از حجم بزرگ داده ها، بررسي تاثير متغيرهاي جديد، بررسي عملكرد سياست‌هاي دولت و تاثير اجراي طرح هدفمندي يارانه ها، سعي شده است گام‌هاي مهمي در تبيين موضوع برداشته شود.

Health is the most valuable material property of human and the health sector is one of the most important sectors in community. Therefore, justice is the key issue in economics in general and emphatic in Islamic economics. According to an approach concerning equity in health sector, justice occurs when socio-economic factors do not expose people with impoverishing costs. In this paper, based on a large volumes of data between the years 2007 to 2011, we evaluate the impact of household socio-economic status on the probability of facing with impoverishing health expenditure using Ordered Logit Technique and the STATA software. This probability decreases with the factors such as: the employment of household head, homeownership, the most educated people in the family, more per capita area of residence, family being in high income deciles and insurance coverage and increases with a growth in household size and living in more developed provinces. The poor effects of insurance coverage and its impact on the probability of households facing impoverishing health expenditure indicate its inefficiency. The probability of households facing impoverishing health expenditure has increased from 2007 to 2010 yearly, but in 2011, as Iranian targeted subsidy plan was implemented, this probability has not been significant. This should be due to the immediate and short-run influences of subsidy plan and determining its medium term and long-run effects requires further studies in the future. In this paper, with a large volume of data, it was tried to explain this problem by means of investigating the effect of new variables and the impact of implementation of government policies and subsidies plan.