تامّلي در رويكرد نوين حقوق جزاي بين الملل ايران نسبت به قاعده ي منع مجازات مجدد

زمينه و هدف: اصولاً جوامع داراي هنجارها و ارزش هايي هستند كه در قالب مجموعه اي به نام حقوق موضوعه گردآوري مي شوند و طبعاً نقض اين ارزش ها در حقوق كيفري، جرم تلقي شده و مرتكب، مستحق تحمّل ضمانت اجراي پيش بيني شده براي نقض آن عمل است. براساس يك تفكّر و انديشه ساده، هر عملي كه اين ارزش ها را نقض كند، تنها بايد يك بار مجازات شود. اين انديشه در قالب قاعده منع محاكمه و مجازات مجدد بيان مي شود. اين قاعده به عنوان يكي از حقوق اساسي متهمان در پي آن است كه هيچ كس براي ارتكاب جرم واحدي، دوبار محاكمه و مجازات نشود. روش تحقيق: پژوهش حاضر از منظر هدف، كاربردي مي باشد. مطالب آن به روش كتابخانه اي با استفاده از منابع زبان اصلي (عربي)، كتاب ها و مقالات تاليفي و ترجمه اي، سايت هاي اينترنتي، قوانين مدون و كتب فقهي معتبر نگاشته شده است. يافته ها: مرور قوانين كيفري ايران بيانگر آن است كه قاعده ي منع مجازات مجدد (احتساب مجازات قبلي) در دوره هاي مختلف، همواره با فراز و نشيب هايي مواجه بوده است و رويكرد واحد و يكساني، در قبل و بعد از انقلاب نسبت به اين قاعده مشاهده نمي شود. به طوري كه قانون گذار ايران در قبل از انقلاب، اين قاعده را به صراحت پذيرفته بود. امّا در قوانين بعد از انقلاب؛ شاهد آن هستيم كه ابتدا اين اصل بديهي، از قوانين ايران در سال 1361 و1370 حذف شده و سپس در سال 1392 مجدداً احيا شده است. نتيجه گيري: با توجه به سير تحولات قوانين كيفري ايران در خصوص قاعده منع مجازات مجدد مشاهده مي شود، پس از انقلاب اين قاعده از مجموعه قوانين حذف شده و اين شبهه را ايجاد كرد كه اقدام مقنن در حذف اين قاعده در راستاي اسلامي شدن قوانين با فقه بوده است. اما قانون مجازات اسلامي 1392 با احياي مجدد اين قاعده نشان داد كه حذف اين قاعده در قوانين گذشته ناشي از بي-توجهي مقنن به منابع معتبر فقهي بوده چرا كه اين قاعده به صراحت در برخي از منابع ذكر شده است.

Context and objective: basically, societies have norms and values which are compiled in the form of a collection called “topical law” and naturally these values are known as crimes and the perpetrator of the crimes is punishable because if the breach of the act. Based on a simple reflection, each action violating these values should be punished only once. This reflection is explained in the form of banning trial and repeated punishment. This rule as a basic right of the accused seeks to prevent trial and punishment of someone for repeated commitment of a crime. Methodology: the study has an applied objective. Its materials have been written in library method using target language (Arabic), compiled and translated books and article, internet sites, codified rules and jurisprudence books. Findings: Criminal law review suggests that the rule banning repeated punishment (regarding previous punishments) has been full of ups and downs in different periods and one approach is not used for this rule. Iran’s legislator has not recognized this rule before revolution. But in afterrevolution law, we have seen that this evident principle has been omitted out of Iran’s law and has been revived in 1392. Conclusion: as regards the revolution of Iran’s criminal codes covering the rule banning the repeated punishment, after the revolution of omitted rules, there came the dought that legislator’s action to omit this rule along the process of Islamicization of these rules is consistent with religious edicts. But concerning the revival of this rule criminal punishment rule 1392 showed that omitting this rule out of previous rules have resulted from indifference to religious valid sources as this rule has been explicitly mentioned in some of the sources