سيره سياسي امام رضا(ع) در قبال مامون

Political Positions of Imam Reza (AS) Toward Maʹʹmoun

اين نوشتار مي‌كوشد تا با تمركز بر موضع‌گيري‌هاي سياسي امام رضا(ع)، معطوف به رقيب و دشمن سياسي ايشان يعني مامون، به استنباط‌هاي نظري بپردازد و از خلال اين بررسي به پرسش‌هاي سياست در دنياي معاصر پاسخ دهد. سياست امام رضا(ع) در دو وجه «سياست معطوف به مامون» و «سياست معطوف به امام(ع)» قابل تعقيب است. رفتار سياسي در خلا رخ نمي‌دهد، بلكه در يك محيط تعاملي و كنش و واكنش زنجيره‌اي رخ مي‌دهد و رفتاري راهبردي است. پرسش اين است كه منطق تعامل‌هاي امام رضا(ع) با مامون چيست؟ فرضيه آن است كه شناخت مامون و مامون‌شناسي امام(ع) ملهم از شيطان‌شناسي و روش‌هاي سه‌گانه تطميع، تهديد و تزوير معطوف به رهبر و پيروان است. اين كندوكاو بر محور پذيرش ولايتعهدي از سوي امام رضا(ع) قرار گرفته است. مامون ابتدا قصد اغواي امام(ع) يا تزوير دارد كه با بيان مقاصد پنهان مامون خطاب به وي اين مرحله به سرعت به پايان مي‌رسد. تطميع اول، با پيشنهاد خلافت و تطميع دوم، با پيشنهاد ولايتعهدي و سپس «تهديد» براي القاي «تصور تطميع شدن» در اذهان عمومي غير بصير از فنون مامون بوده كه همواره توسط امام(ع) خنثي و اين موارد به فرصت‌سازي تبديل شده است.

This paper aimed to focus on the political positions of Imam Reza(AS) toward his political rival and enemy, i.e. Maʹmoun to present some theoretical inferences and through this research, it aimed to answer the political questions of the contemporary world. The policy of Imam Reza(AS) can be investigated in two aspects of "his policy toward Maʹmoun" and "the policy towards Imam". Political behavior does not occur in vacancy, but it occurs in an interactive environment and through a chain of actions and reactions and it is a strategic behavior. The question raised here is: “What was the logic of interactions of Imam Reza(AS) with Maʹmoun?” It is hypothesized that Imam’s knowledge of Maʹmoun was inspired by his knowledge about Satan and the triple tactics of bribing, threatening and hypocrisy focused on the relationship between leader and the followers. This Investigation was based on the acceptance of succession to the crown by Imam Reza(AS). Initially, Maʹmoun planned to seduce the Imam to the crown or to use hypocrisy in that regard, but when the Imam divulged Maʹmounʹs his hidden intentions, this phase ended very quickly. Luring Imam Reza(AS) into accepting the caliphate and then offering him the successorship, followed by “threatening” to induce the “image that Imam was being lured” in non-discerning public opinions were some of the Maʹmoun’s tactics that were all neutralized by the Imam and turned them into opportunities.