نقد نظريه توهم توطيه و كاربرد آن در تحليل پديده‌ها

Criticism of the Theory of Conspiracy Hallucination and Its Application in the Analysis of Phenomena

اين مقاله با مروري بر ادبيات آنچه با عنوان «نظريه توطيه» يا «نظريه توهم توطيه» خوانده ميشود، ميكوشد تا در مقام فهم مفروضات، مفاهيم و گزارههاي آن را عصارهكشي، سپس به ارايه مصاديق و شواهد و نمونههايي از كاربست آن در تحليل سياسي پديدهها در يك مطالعه ميانرشتهاي بپردازد. بررسي اين كاربرد با تاكيد بر تحليل پديدهها و حوادث در ايران معاصر است. اين مقاله پس از تحقق مقام فهم، ميكوشد تا در مقام نقد و ارزيابي آن، نقدهاي مترتب بر آن را از ابعاد، نقد دروني اجزاي نظريه؛ نقد با محك سرشت پديدههاي علوم انساني؛ نقد با محك واقعيتهاي عيني سياست و نقد با محك واقعيات عيني ايران و نقد با محك آموزههاي اسلامي داوري كند. سرانجام در مقام توصيه هنجاري، سبك تحليل سياسي جايگزين خود را پيشنهاد ميكند. يافته پژوهش آن است كه همانگونه كه نبايد در باب نقش دشمن مبالغه كرد، درعينحال تهديدات واقعي دشمن و رقباي كشور را، توهم پنداشتن، خود مهمترين آسيب و تفكر براي ايفاي كاركرد امنيتي دولت است.

This article is an overview of the literature called “Conspiracy Hallucination” or “Theory of Conspiracy Hallucination” and tries to understand and clarify the as-sumptions, concepts and predicates of this theory and offer the examples, evi-dences and samples of its application in the analysis of political phenomena in a multidisciplinary study. The survey on the application has been done with the emphasis on the analysis of contemporary phenomena and events in Iran. This article, conceptually tries to criticize and evaluate this theory through con-siderations given to it in terms of internal criticism of the theory components, criticism by evaluation of the nature of human sciences phenomena, criticism by evaluation of the policy objective facts, criticism by evaluation of Iran objective facts and criticism by evaluation of Islamic teachings. Finally, as a normative advisor, the article offers an alternative style of political analysis. The research findings show that, while we should not exaggerate the role of the enemy, it is the most important vulnerability and thought for the security function of the state to suppose the real threats of the country’s enemies and rivals as a mere hallucination.