تاثير رقابت در بازار محصول بر كيفيت سود با بهره‌گيري از تكنيك تحليل عاملي

Effect of Product Market Competition on Earnings Quality, Using Factor Analysis

هدف اين پژوهش بررسي تاثير رقابت در بازار محصول بر كيفيت سود (اقلام تعهدي اختياري، دستكاري فعاليت‌هاي واقعي، هموارسازي سود و قابليت پيش‌بيني سود) براي 131 شركت پذيرفته شده در بورس تهران در قالب 17 طبقه صنعت و در دوره زماني 1391- 1385 است. بدين منظور براي سنجش هرچه بهتر رقابت در بازار از 8 شاخص رايج در اين زمينه استفاده شده و سپس با بهره‌گيري از تكنيك تحليل عاملي، اين شاخص‌ها در 3 عامل رقابت بالقوه، رقابت بالفعل و سودآوري صنعت (به عنوان متغير كنترلي) خلاصه شدند. نتايج پژوهش بر اساس داده‌هاي تابلويي و تلفيقي بيانگر آن است كه رقابت بالفعل در كل رابطه معناداري با كيفيت سود ندارد. اما، رقابت بالقوه رابطه مثبت و معناداري با كيفيت سود صنايع مورد بررسي دارد. به عبارتي، در شرايط رقابتي ناشي از تهديد ورود رقباي جديد به بازار، شركت هاي حاضر در بازار مجبور به گزارش سود با كيفيت‌تر از طريق كاهش در مديريت سود (اعم از دستكاري در اقلام تعهدي و فعاليت‌هاي واقعي)، مي‌شوند كه اين موضوع باعث افزايش قابليت پيش‌بيني سود خواهد شود. با اين حال، اين كاهش انگيزه در مديريت سود به معناي عدم وجود دستكاري در سود نيست، بلكه شركت هاي حاضر در چنين صنايعي همان حداقل دستكاري در سود را در جهت هموارسازي بيشتر سود انجام مي‌دهند تا با از بين بردن نوسانات آن، محتواي اطلاعاتي سود را درباره جريآن‌هاي نقدي آينده بهبود بخشند.

This study investigates the effects of product market competition on earnings quality in 131 companies listed in the Tehran stock exchange in the context of 17 industries during 1385-1391. First, in order to provide a better assessment of the market competition, 8 common indicators were used. Then, using the factor analysis technique, these indicators were summarized in the three factors of potential competition (from entry thread of new competitors to the market), existing competition (from existing rivals) and industry profitability. Using panel and pooled data regressions, the research hypotheses were tested. Results indicated that there is not a significant relationship between existing competition and earnings quality, but, there is a significant and positive relationship between potential competition and earnings quality. In other words, when the entry thread of new competitors to market increases, the existing firms in the market are forced to report earnings at high quality by reduction in earnings management, including manipulation of accruals and real activities. This increases the predictability of earnings. However, the reduction in earnings management incentives does not mean absence of earnings manipulation, rather the least earnings manipulation by firms in the industries continues to create more earnings smoothness for eliminating earnings volatility that improves earnings information content about future cash flows.