بررسي رابطه كيفيت محيط زيست و هزينه‌هاي بخش سلامت در كشورهاي در حال توسعه

The Relationship between Health Expenditure and Environmental Quality in Developing Countries

مقدمه: افزايش چشمگير هزينه‌هاي سلامت در بيشتر كشورهاي جهان، چالشي بزرگ پيش روي دولت‌ها و خانوارها براي تامين منابع مالي اين هزينه‌ها بوده است. به همين دليل، بسياري از پژوهش‌ها در دهه گذشته به بررسي عوامل تعيين كننده هزينه‌ها در بخش سلامت پرداخته‌اند. در اين ميان نقش محيط زيست كه در نتيجه فرآيندهاي توليدي ناپاك آسيب مي‌بيند، كمتر مورد توجه بوده است. در اين مطالعه قصد داريم با رويكردي كلان، رابطه ميان هزينه‌هاي بخش سلامت و كيفيت محيط زيست را در نمونه‌اي متشكل از حدود 114 كشور در حال توسعه جهان در فاصله سال‌هاي 1995 تا 2007 بررسي كنيم. روش كار: با استفاده از تحليل‌هاي هم انباشتگي در داده‌هاي پانل رابطه بلندمدت و كوتاه مدت ميان سرانه هزينه‌هاي سلامت، سرانه توليد ناخالص داخلي، ميزان مصرف انرژي به ازاي هر واحد توليد ناخالص داخلي، سرانه انتشار دي اكسيد كربن، دسترسي به آب سالم و دسترسي به سيستم‌هاي فاضلاب بهداشتي به عنوان شاخص‌هاي سنجش كيفيت محيط زيست مورد آزمون و برآورد قرار گرفتند. نتايج اين آزمون‌ها وجود رابطه تعادلي بلندمدت ميان هزينه‌هاي سلامت، درآمد و محيط زيست را تاييد مي‌كند. افزون بر اين، كشش‌هاي بلندمدت به كمك روش حداقل مربعات معمولي پويا (DOLS) و كشش‌هاي كوتاه‌مدت در قالب الگوي تصحيح خطا برآورد شدند. يافته‌ها: يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهند كه اولاً كشش درآمدي هزينه‌هاي بهداشتي بزرگتر از يك (1.41) است كه اين موضوع بر لوكس بودن خدمات بهداشتي در نمونه مورد مطالعه دلالت دارد. ثانياً هرچه كيفيت محيط زيست كاهش يابد، هزينه‌هاي بهداشتي افزايش خواهند يافت (اندازه ضريب شاخص‌هاي زيست‌محيطي در بلندمدت 0.1 با احتمال 0.001 و در كوتاه‌مدت، 0.02 ، 0.002 و 0.0001 با احتمال‌هاي 0.16، 0.003 و 0.0002 هستند). اين يافته به منزله وجود رابطه معكوس ميان كيفيت محيط زيست و هزينه‌هاي بهداشتي است و حفظ محيط زيست، از اين طريق نيز مي‌تواند در رشد اقتصادي موثر باشد. بحث: با توجه به نتايج به دست آمده، مي‌توان گفت نابودي محيط زيست كه عمدتاً نتيجه سياست‌هاي توسعه‌اي ناپايدار و لجام‌گسيخته است، به افزايش هزينه‌هاي سلامت در جامعه منجر مي‌شود. به عبارت بهتر، علاوه بر آنكه تخريب اكوسيستم‌ها و افزايش انتشار آلاينده‌هاي مختلف، رشد اقتصادي پايدار و بلندمدت را تهديد مي‌كند، هزينه‌هاي بخش سلامت را نيز افزايش مي‌دهد.‌ به‌علاوه، با توجه به آنكه كاهش كيفيت سلامت در جامعه به طور مستقيم بهره‌وري نيروي كار را تحت تاثير قرار مي‌دهد، شايسته است پايداري كيفيت محيط زيست در سياست‌هاي توسعه‌اي بيش از پيش مورد توجه قرار گيرد. كليد واژه‌ها: هزينه‌هاي سلامت، كيفيت محيط زيست، هم‌انباشتگي، داده‌هاي پانل

Introduction: Any rise in health expenditure is the main concern of householders and policymakers. A few studies have been conducted on assessing the determinants of expenditures and environmental quality from a macroeconomic point of view. This paper aimed to investigate the relationship between health expenditure and environmental quality in more than 114 developing countries between 1995 and 2007. Methods: In this study, health expenditure was proxied by the total per capita health expenditure data of WHO. In addition to per capita Gross Domestic Product (GDP), environmental quality, per capita carbon dioxide emission, Energy Intensity, access to clean water and improved sanitation were used as the determinants of health expenditure. The long-run equilibrium of the variables as well as health expenditure and environmental quality were studied by panel cointegration tests. The long-run and short-run elasticities were estimated by Dynamic OLS and Error Correction Model techniques. Results: According to the results, income was the most important determinant of health expenditure in different countries. The elasticity of health expenditure with respect to GDP was more than one. Although in the short-run the energy intensity did not affect health expenditure, in the long-run, there was a positive relationship between these two variables. Discussion: Income and environmental quality are important determinants of per capita health expenditure. There is a direct connection between health expenditure and environmental quality, in both long and short-run, suggesting that the deterioration of environmental ecosystems – as an unpleasant bi-product of production – leads to health problems. Key Words: Health Expenditure, Quality of Environment, Panel Co-integration