مطالعه تطبيقي ساختار دو چليپاي خط از ميرعمادالحسني سيفي قزويني و محمداسعداليساري

The Comparative Study of the Structure of Two Chalipas by Mir Emad Alhassani Seifi Qazvini and Mohammad Assad Alyassari

ميرعمادالحسني از بزرگان خط و خوش ‌نويسي ايران است كه توانسته خط نستعليق ايران را به اوج و كمال برساند، به‌نحوي ‌كه او را بزرگ‌ترين نستعليق‌نويس تاريخ خوش‌نويسي مي د‌انند. محمداسعداليساري خوش‌نويس معروف ترك، يكي از بسيار هنرمنداني است كه تحت تاثير اين هنرمند ايراني بوده؛ آثاري كه خلق كرده قرابت بسيار نزديكي به آثار وي دارد به‌طوري ‌كه گاه، در تشخيص آثار آنان اشتباه رخ مي‌دهد. در بررسي برخي از آثار محمداسعداليساري به‌نظر مي‌رسد كه كپي كاملي از آثار ميرعماد صورت گرفته باشد. ازاين‌رو در اين مقاله، دو اثر چليپا از اين هنرمندان را موردِبررسي قرار مي‌دهيم كه شباهت بسياري به‌هم دارند؛ سعي برآن است كه قواعد به‌كاررفته در نگارش اين دو اثر باتوجه ‌به شواهد ظاهري استخراج و وجوه افتراق و اشتراك آنها مشخص شود. ازآنجايي ‌كه در يك اثر چليپا قواعد و نكات مهمي در ساختار و هندسه آن نهفته است، شناخت اين هندسه مي‌تواند استخراج اطلاعات صحيح از خط نستعليق و چليپا را بر ما ميسر سازد. در اين روند، با مقايسه اين دو اثر به نحوه نگارش دو استاد پرداخته و با ‌توجه ‌به اختلاف زماني دو اثر و شيوه اجرا، به تفاوت‌ها و شباهت‌هاي موجود بين آنها اشاره مي‌گردد. نكات به‌دست‌آمده در مرحله نتيجه‌گيري، مي‌تواند براي هنرمندان خوش‌نويس راه‌گشا و سودمند باشد. اين تحقيق از نوع تحقيقات كاربردي بوده و با روش توصيفي انجام پذيرفته است. يافته‌اندوزي به شيوه كتابخانه‌اي و تجزيه و تحليل آن كيفي و غيرنقلي است.

Mir Emad Alhassani is one of the greatest calligraphers in Iran who elevated Iranian Nastaliq calligraphy to such a high degree that he is considered as the most remarkable Nastaliq calligrapher in the history of this art. Mohammad Assad Alyassari is a well-known Turkish calligrapher who has been mostly under the influence of this Iranian artist and his works enjoy a close similarity to the works of the Iranian artist so that one may sometimes be confused in distinguishing their works. Investigating several works of Mohammad Assad Alyassari, it seems that complete copy has been made from the works of Mir Emad. In this article, two chalipa works of these artists which have a close similarity are studied. It is attempted that the applied rules in creating these two works are extracted according to seemingly evidence. This research is an applied one which has been done descriptively. Data collection has been done via library method and its analysis is qualitative. Since, in a chalipa work, important points and rules are hidden in the structure, the identification of this structure can help to extract correct information from Chalipa and Nastaliq calligraphy. In this regard, by comparing these two works, the writing methods of these two masters are identified and, due to chronological differences between the two works and their performance, the present similarities and differences between them can be considered.