اثر تنش شوري بر برخي صفات فيزيولوژيكي و بيوشيميايي دو گونه مريم گلي (Salvia)

Effect of salt stress on some physiological and biochemical parameters of two Salvia species

شوري يكي از عوامل اصلي كاهش‌دهنده‌ رشد و عملكرد بسياري از محصولات كشاورزي در سراسر دنيا مي باشد. شوري رشد گياهان دارويي و تركيب متابوليت هاي ثانويه در آنها را نيز تحت تاثير قرار مي‌دهد. Salvia viridis وSalvia spinosa دو گونه گياهي معطر متعلق به جنس مريم گلي از تيره نعناعيان (Lamiaceae) مي باشند. از آنجايي كه مكانيسم تحمل شوري و اثر شوري بر رشد و توليد متابوليت-هاي ثانويه در اين دو گونه از مريم گلي تاكنون بررسي نشده است، برخي از شاخص‌هاي رشد و صفات بيوشيميايي و تركيب اسانس در اين گياهان تحت تنش شوري مورد بررسي قرار گرفت. دانه رست هاي حاصل از دو گونه فوق دو هفته پس از جوانه زني و رشد، جهت اعمال تيمار شوري در محيط كشت هوگلند در شرايط كشت هيدروپونيك در غلظت‌هاي صفر، 20، 40، 60 و 80 ميلي مولار نمك (NaCl) قرار گرفتند. چهار هفته پس از كشت، شاخص هاي رشدي مانند وزن خشك ريشه و بخش هوايي و همچنين ميزان عناصر سديم و پتاسيم، ميزان پرولين و قندهاي محلول در آنها بررسي شد. تركيبات تشكيل دهنده اسانس در گونه S. viridis در تيمار شوري و شاهد نيز مورد مقايسه قرار گرفت. نتايج نشان داد كه با افزايش سطح شوري، وزن خشك ريشه و ساقه در هر دو گونه كاهش يافت. با افزايش شوري ميزان قندهاي محلول و پرولين در هر دو گونه افزايش يافت كه اين افزايش در گونه S. spinosa بيشتر از گونه ديگر بود. همچنين ميزان پتاسيم و نسبت پتاسيم به سديم در ريشه و ساقه هردو گونه كاهش يافت كه در گونه S. spinosa كاهش كمتري مشاهده شد. شوري موجب افزايش برخي از تركيبات تشكيل دهنده اسانس مانند: Pinene، Carene و Linalool درگونه S. viridis در مقايسه با گياهان شاهد گرديد. بطور كلي حساسيت كمتر گونه S. spinosa به تنش شوري در اين آزمايش را مي توان به تجمع بيشتر پرولين و قندهاي محلول و جلوگيري از كاهش ميزان پتاسيم در شرايط تنش در اين گونه نسبت داد.

Salinity is considered as one of the main limiting factors for growth and production of several agricultural crops all over the world. Also, salinity influences the growth and also synthesis of secondary metabolites of medicinal plants. Salvia viridis and Salvia spinosa are two aromatic species which belong to Salvia genus from Lamiaceae family. As the mechanisms of salt stress tolerance and also the effect of salinity on growth and production of secondary metabolites in these two salvia species have not been studied yet, the effects of salt stress on growth parameters and the essential oil composition in these plants were analyzed. Seedlings of two mentioned species, two weeks after germination and growth, were grown at different levels of NaCl including: 0 (control), 20, 40, 60 and 80 mM NaCl at Hogland medium in a hydroponic system. After four weeks, later, the growth parameters such as: shoot and root dry weight, Na+ and K+ concentrations, the amount of proline and soluble sugars, were measured. Also, the essential oil composition was compared between control and salt stress in S. viridis. Results showed that, by increasing of salt stress levels, shoot and root dry weight of both species were decreased. Salt stress resulted in increasing of soluble sugars and proline concentrations in aerial parts of both species. However, this increase in S. spinosa was a little higher than other species. K+ content was also decreased by salt stress in both species although in S. spinosa this decrease was less than S. viridis. Salt stress resulted in increasing of some essential oil compounds such as: ?-pinene, ?-3-carene and linalool in S. viridis in compared to the control plants. It could be concluded that less sensitivity of S. spinosa to salt stress can be attributed to more accumulation of proline and soluble sugars and inhibition of K+ decreasing under salt stress in this species