دشواري‌هاي حقوقي حاكم بر بهره‌برداري از آثار ادبي و هنري مجهول‌المالك

The Orphan Works Problem

چنانچه متقاضي استفاده از آثار ادبي و هنري عليرغم تلاش‌هاي معقول نتواند نام و نشاني از صاحب اثر براي كسب اجازه از او بيابد، مشكل آثار مجهول‌المالكرخ مي‌نمايد. هرچند اين مشكل از ابتداي وضع قوانين حمايت ازآثار ادبي و هنري وجود داشته، اما امروزه به دلايل مختلف، از جمله ظهور فناوري‌هاي نوين و تغيير ترجيحات مصرف‌‌كننده به استفاده از آثار ديجيتالي به جاي آثار مكتوب، اين مشكل رنگ جدي‌‌تري به خود گرفته است. تاكنون راه‌حل‌هاي حقوقي متعددي براي حل مشكل بهره‌برداري از آثار مجهول‌المالك ارايه شده است. در يك تقسيم‌‌بندي كلي مي‌توان اين راه‌حل‌ها را به دو دسته راه‌حل‌هاي پيشيني با هدف پيشگيري از بروز مشكل و راه‌حل‌هاي پسيني با هدف درمان و رفع مشكل بروز يافته تقسيم‌‌بندي كرد. با وجود تعدد راه‌حل‌هاي ارايه شده، تلاش‌ها براي يافتن يك راه‌حل جديد ويا كاستن از ايرادات راه‌حل‌هاي موجود ادامه دارد. با وجود اين‌كه ارايه يك راه‌حل كاملاً جديد و ابتكاري مطلوب است، اما در اين مقاله سعي شده است پس از بررسي راه‌حل‌هاي موجود و آسيب‌شناسي هريك از آنان، در نهايت راه‌حل ميانه‌اي از تلفيق مزاياي تاييد شده هريك از اين راه‌حل‌ها ارايه شود.

In the contemporary era, technical revolution has provided new opportunities to create and save copyrighted works in digital format more easily and faster than before. Moreover, consumer preferences have shifted from using written works to digital ones. Consequently, the orphan works have become a more problematic issue. So far, different jurisprudences have adapted different solutions to solve this problem.Generally, these solutions may be classified into two general groups. One is ex-ante or upstream solutions, which intend to preclude the problem, and the other aims to cure the problem, which are ex-post or downstream solutions. Despite the enormous researches to find the best solution to resolve the orphan work problem, there is no unanimous solution, and the efforts to find the efficient solution are still continuing. Although finding a new solution is desirable, the aim of this article is to review the present solutions to find out their drawbacks and privileges, and finally, to propose a solution combined of the approved privileges of the main solutions.