نگاهي تحليلي به تصحيح خداشناسي مردم توسط امام رضا(ع)

An Analytical Look at Imam Reza’s Correction of People’s Theology

توجه به روايت‌هاي رضوي نشان مي‌دهد آن حضرت اعتقادهاي نادرست مردم درباره خداوند را تصحيح كردند. عامه مردم از صفت‌هاي الهي، تلقي انسان‌وار در ذهن داشتند. از نظر آنان گويي خداوند همانند انسان خشمگين مي‌شود يا علم مي‌يابد. امام رضا(ع) با نفي انسان‌‌انگاري از خداوند، صفاتي همچون آمدن، مكر، استهزا ، خدعه، علم و ... را به‌گونه‌اي تفسير كردند كه مستلزم نقص در خداوند نباشد. در كنار اين مسيله، در روايت‌هاي رضوي نوعي روش عمل‌گرايانه در اثبات خداوند قابل مشاهده است. همچنين ايشان مسيله خفا و احتجاب الهي را پاسخ داده و آن‌را ناشي از گناهان انسان دانستند. امروزه در فلسفه دين، مباحثي همچون ادله وجود خداوند، زبان دين و خفاي الهي از زنده‌ترين مباحث به‌شمار مي‌آيند و نظرهاي متعددي در خصوص آنها ارايه شده است. اين امور نشان مي‌دهد توجه به روايت‌هاي نبوي و ولّي از جمله روايت‌هاي رضوي مي‌تواند زمينه‌اي براي طرح دقيق‌تر باورهاي خداشناسي به زبان امروزين فراهم آورد. اين مقاله با روشي تحليلي تلاش مي‌كند برخي از موارد را با توجه به روايت‌هاي رضوي بيان كند.

A glance at Razavi narratives shows that Imam Reza rectified people’s false beliefs regarding God. Most people had humanly perceptions of divine attributes. For them, God would become angry the way men did. Negating anthropomorphism of God, Imam Reza defined attributes such as guile, ridicule, ruse, knowledge, etc in a way that they would not create any imperfection in God. Besides, a practical method is evident for proof of God in Razavi narratives. He also answered the question of secrecy and divine Ehtejab and ascribed it to human sins. Today in religious philosophy, discussions such as proof of God, language of religion and divine secrecy are among the most dynamic ones and various theories are presented about them. These indicate that taking into account the Prophet (PBUH) and Imams’ narratives including Razavi ones can provide grounds for more accurate presentation of theoretical beliefs in modern language.