امام رضا(ع) در مواجهه با انديشه و عمل واقفيان

Imam Reza’s Confrontation with the Mentality and Action of Waqifite

گرچه توقف بر شخصي از اهل بيت(ع) به‌عنوان آخرين امام(ع) و مهدي منتظر(ع)، مسيله بي‌سابقه و جديدي نبوده اما گروهي از شيعيان كه امام كاظم(ع) را مهدي و قايم منتظر مي‌دانستند و بر همين اساس رحلت آن حضرت را منكر گشته و از پذيرش امامت حضرت رضا(ع) سر باز زدند با نام واقفيه يا واقفه شناخته شدند. اين گروه به‌دليل اينكه تهديدي جدي براي تفكر اصيل شيعه به‌حساب مي‌آمد كانون توجه و اهتمام امام‌ رضا(ع) قرار گرفت و بخش وسيعي از توان و فرصت پيش‌روي حضرت را مصروف خود ساخت. به همين مناسبت، واكاوي ماهيت و شخصيت‌هاي جريان مذكور، از زواياي مختلفي مورد توجه پژوهشگران و تحليلگران مطالعات اسلامي قرار گرفته است. گرچه در معرفي فرقه مذكور، آثار ارزشمند و قابل توجهي ارايه شده اما تحليل روابط و مواضع متقابل واقفيه و امام رضا(ع) كمتر مورد توجه قرار گرفته است. در اين مقاله، نگارنده از زاويه مذكور با روش توصيفي _ تحليلي و با شيوه گردآوري كتابخانه‌اي در دو محور، بحث جريان واقفيه را مورد بررسي قرار داده است: 1. چيستي و كيستي واقفيه؛ 2. نحوه مواجهه امام رضا(ع) با اين جريان.

Although it was not an unprecedented issue to name a person from Ahl-al-Bayt as the last Imam and Expected Mahdi, a group of Shiites considered Imam Kazem (PBUH) as Expected Mahgi and Qa’em and thus rejected his demise and refused to accept Imam Reza as the next Imam. They were known as Waqifite. Since they posed a serious threat to Shia’s noble mentality, Imam Reza paid special attention to them and allocated much time and effort to deal with their issue. Thus, analyzing the nature of this incident and those involved has been a subject of interest for the researchers and analysts of Islamic studies. Although remarkable and valuable literature has so far been authored regarding introducing this faction, an analysis on the mutual relations and positions between Imam Reza and Waqifite is less accounted for. With descriptive -analytical method and in library-collection manner, this article examines the issue of Waqifite on two main bases: 1) What Waqifite is and who they are; 2) how Imam Reza confronted them.