كليدواژه :
نماد , هويت , فرهنگ ايراني- اسلامي , فضاهاي شهري , اصفهان
چكيده فارسي :
شهر مفهومي مدني دارد و ساخت مدنيت و الگوهاي توسعه شهري نيازمند رجوع به منابع ديني، نظريه پردازي، الهام از گذشته و داشتن پيشينه‌ي تاريخي و متناسب‌سازي آن با نيازهاي پيچيده و گوناگون انسان معاصر است.هويت در شهر به واسطه‌ي ايجاد و تداعي «خاطرات عمومي» در شهروندان، تعلق خاطر و وابستگي را نزد آنان فراهم مي‌نمايد و شهرنشينان را به سوي شهروند شدن، كه گستره‌اي فعال‌تر از ساكن شدن صرف دارد، هدايت مي‌كند. در اين ميان نمادهاي شهري در ميان نسل‌ها انتقال داده مي‌شود و در حافظه جمعي افراد ابدي مي‌شوند. بنابرين شهر نيز داراي حافظه است. اگر شهري فاقد حافظه تاريخي باشد نمي‌توان گفت كه آن شهر باهويت است. حافظه تاريخي شهر يعني اينكه شهر، داراي خاطره است و معاني را به مكان‌ها حوالت مي‌دهد و با شكل تعاملي، از اين مكان‌ها اخذ معنا مي‌كند. شهر به اين ترتيب خاطره‌مند مي‌شود و شهر بي‌خاطره به شهري بي‌هويت بدل مي‌شود. شهرها و فضاهاي شهري گذشته از استقلال، شخصيت و هويت ويژه‌اي برخوردار بوده‌اند. مفاهيمي كه نهايتاً منجر به تعريف مفاهيم بزرگ‌تري چون تعلق خاطر و حس شهروندي گشته‌اند. در حالي كه آنچه از اغلب شهرهاي كنوني در ذهن عموم شكل مي‌گيرد چيزي جز مجموعه‌اي از آسمان خراشها، خيابان‌ها، ادارات و پاركها و ... نيست كه هويت و معناي خاصي را در ذهن تداعي نمي‌كند. شهر اصفهان بواسطه قدمت ديرينه خود و اهميت تاريخي آن در دوره‌هاي مختلف همواره از هويت بالايي بر خوردار بوده است. اين شهر داراي نشانه‌هاي فراواني است كه موجب تمايز اين شهر از ساير شهرها مي‌گردد و در جاي جاي دنيا، اين شهر را به نشانه‌هاي ارزشمندش مي‌شناسند. از طرف ديگر هنر كه نماد هويت ايراني در طول تاريخ بوده است بوفور در شهر اصفهان يافت مي‌شود.
روش تحقيق در مطالعه حاضر توصيفي–تحليلي و مبتني بر داده‌هاي پيمايشي است. تكنيك جمع آوري اطلاعات، استفاده از پرسشنامه و در صورت لزوم مصاحبه بوده است. جامعه آماري، 384 نفراز شهروندان شهر اصفهان هستند. حجم نمونه پژوهش بر پايه فرمول كوكران با سطح اطمينان 95 درصد و درجه دقت 5 درصد محاسبه گرديد. شيوه انتخاب نمونه‌ها تركيبي از روش خوش‌هاي و سهميه‌اي است. داده‌هاي جمع آوري شده با استفاده از نرم‌افزار SPSS و روش‌هاي آماري نظير توزيع فراواني، آزمونT، محاسبه ميانگين هويت و ضريب همبستگي پيرسون مورد بررسي قرار گرفته‌اند. در اين راستا متغيرهاي مهمي همچون مهمترين اثر تاريخي شهر، مهمترين نشان دفاع مقدس، ميزان انطباق فضاهاي شهري با آيات قرآن و فرمايشات پيامبر اكرم (ص) همچون "دنيا مزرعه آخرت است"، نشان يادآوري خاطرات انقلاب اسلامي، نقش‌آفريني فضاهاي شهري در ماه محرم، ماه رمضان و در ايام حج به عنوان يك شهر اسلامي، نماد معماري گذشته اصفهان و ... از ديدگاه شهروندان به صورت تطبيقي مورد بررسي قرار گرفته است نتايج حاكي از آن است كه ميزان رضايت شهروندان از متغيرهاي مورد مطالعه در زمينه نمادهاي فرهنگي اسلامي- ايراني و هويت بخشي آن‌ها در سطح نسبتاً بالايي قرار دارد و نمادهاي شهر جنبه اسلامي – ايراني خود را حفظ نموده‌اند كه اين امر نكته‌اي مثبت در نمادهاي فرهنگي شهر مي‌باشد و همچنين مهمترين عامل هويت بخش تمدن اسلامي- ايراني شهر اصفهان، آثار تاريخي همچون ميدان امام، سي و سه پل، سبزه ميدان، چهارباغ و.. مي‌باشد.
چكيده لاتين :
City has a civil concept and the requirements of making urbanity and urban development models depend on religious resources, making theory, inspiration of past and having historical records and comparing them to contemporary mankindʹs complex and different needs. Identity in city provides belonging and dependence in citizens by making and associating" general memories" and leads them to citizenship which has a more active expansion compared to absolute living. In these conditions urban symbols are transferred and remain in peopleʹs collective memory. Therefore city has memory too. If a city is without historical memory, it wonʹt be a known city. The cityʹs historical memory means it has memory and transfers the meanings to places and it becomes meaningful by interactions with these places. Therefore the city owns memories and a city without memory changes to unknown city. Cities and previous urban spaces have had independence, personality and special identity. Concepts which have finally resulted in definitions of other concepts such as belonging and citizenʹs feeling while what remain in peopleʹs minds about many current cities are a set of skyscrapers, streets, offices, parks, and etc that do not associate special identity and meaning in minds. Isfahan has always had high identity as a result of its ancientness and historical importance in various periods. This city has many symbols that differentiate it from other cities and around the world it is known by its valuable symbols. On the other hand, art which has been the symbol of Iranian identity during history is frequently found in Isfahan. In the present study the method of research was descriptive-analytic and it was based on measuring data. The method of gathering data was using questionnaires and interviews if they were needed. The statistical population included 384 citizens of Isfahan. The size of researchʹs sample was measured by Cochran formula with 95% confidence level and 5% degree of accuracy. The method of selecting samples was combining cluster and quota methods.
The gathered data were considered using SPSS software and statistical methods such as frequency distribution, T test, measuring identity average and Pearson correlation coefficient. From citizensʹ point of view important variables were surveyed comparatively such as the most important historical work of the city, the most important sign of holy defense, the amount of conformity of urban spaces with Quranʹs signs and holy prophetʹs commands like "the world is hereafterʹs field ", reminiscence sign of Islamic revolutionʹs memories, the role of urban spaces in Moharam, Ramezan and Haj days as a Islamic city, Isfahanʹs previous architecture sign and etc. The results indicated that to some extent citizens satisfied of studied variables in terms of Islamic-Iranian cultural signs and the identity of some of them and urban signs were maintained their Islamic-Iranian aspects which was a positive point about the cityʹs cultural signs and also the most important factor about the identity of Isfahanʹs Islamic-Iranian civilization was historical works such as Imam square, Ci-O-Ce Pol, Sabze meydan, Chahar Bagh and etc.
