صلاحيت بين‌المللي دادگاه‌هاي عمومي دولت اسلامي(مقدمه‌اي بر مطالعه تطبيقي تعارض قانون‌ها در حقوق موضوعه و فقه و حقوق اسلامي)

International Jurisdiction of Public Courts of an Islamic State:Contradiction of Laws in the Civil Code and Jurisprudence

در حقوق بين‌الملل خصوصي، مسيله «صلاحيت بين‌المللي دادگاه‌هاي داخلي» و به‌عبارت ديگر «صلاحيت دادگاه‌هاي داخلي درباره دعاوي بين‌المللي» به‌عنوان پيش شرط «سيستم حل تعارض قوانين» مطرح است و اين مسيله آنگاه مطرح مي‌شود كه حداقل يكي از اصحاب دعوا، بيگانه باشد يا موضوع دعوا به‌گونه‌اي با دولت خارجي ارتباط داشته باشد. در فقه و حقوق اسلامي، مسلمانان و اهل ذمه اتباع دولت اسلامي و كافران غيرذمي بيگانه به‌شمارمي‌آيند. هرگاه درباره روابط حقوقي بين اتباع دولت اسلامي و بيگانگان يا روابط حقوقي بين اتباع دولت اسلامي با يكديگر كه در دارالكفر شكل گرفته يا به‌گونه‌اي ديگر با دارالكفر ارتباط دارد، دعوايي در دادگاه دولت اسلامي اقامه شود، آيا دادگاه عمومي دولت اسلامي وظيفه و صلاحيت رسيدگي به دعوا را دارد؟ در مقاله حاضر در جست‌وجوي پاسخ اين پرسش، نخست به طرح مسيله و پاسخ آن در حقوق عرفي و رايج مي‌پردازيم، سپس با نگاه تحليليِ فقهي و حقوقي، فرض‌ها و صورت‌هاي مختلف مسيله را تبيين مي‌كنيم و به اين نتيجه مي‌رسيم كه در اكثر دعاوي مربوط به حقوق بين‌الملل خصوصي، دادگاه‌هاي عمومي دولت اسلامي صلاحيت و وظيفه رسيدگي دارند، بنابراين پيش‌شرط فوق براي طراحي نظام و سيستم حل تعارض قوانين در فقه و حقوق اسلامي وجود دارد

In international private law, the problem of international jurisdiction of domestic courts, or, in other words, jurisdiction of domestic courts concerning international claims, is considered a prerequisite for the system of resolving contradictions of laws; and this problem is raised where at least one part of the claim is foreigner or the dispute relates in some way or another to a foreign state. In Islamic jurisprudence and law, Muslims and people of dhimma (those non-Muslim who are legally protected due to a protective covenant) are considered citizens of the Islamic state and other unbelievers are treated as aliens. In case of initiating proceedings at an Islamic court over legal relations between citizens of an Islamic state and foreigners or between citizens of an Islamic state who live in the land of infidels, is a public court of Islamic state vested with the responsibility of proceeding that claim? This paper attempts to answer this question by stating the problem and finding its answer in customary law first and then, through an analytical, jurisprudential and legal approach, explain different forms and various assumptions of the problem. It is concluded that in most cases related to international private law, public courts of Islamic states have the right and jurisdiction for proceeding those types of legal claims; hence, the prerequisite of designing a system for resolving contradiction of laws does exist in Islamic law and jurisprudence.