تعيين ترتيب عوامل موثر در مقدارافت كزل الك رويي

چكيده گندم مهم ترين گياه زراعي كشور است كه نقش عمده اي در تامين مواد غذايي دارد. ولي توليد آن در ايران با ضايعات بسياري همراه است. از اين رو هر گونه تلاش در راستاي افزايش توليد محصول از طريق كاهش ضايعات مورد توجه مي باشد. متاسفانه براساس تحقيقات برخي پژوهشگران اين عرصه، ضايعات گندم در ايران تا 20% و حتي بيشتر نيز گزارش شده است. يكي از راه هاي كاهش افت در كمباين غلات، تفكيك فرآيندها و ارايه مدل رياضي متناسب براي تك تك آنها بر پايه بررسي و اندازه گيري عوامل موثر در افت ها است. يكي ازاين فرآيندهاي مهم كه تاثير بسزايي در افت كمباين دارد، مربوط به سيستم تميزكننده مي باشد. عملكرد سيستم تميزكننده با سه فاكتور افت كمّي، افت كيفي و ظرفيت كاري آن سنجيده مي شود. شدت تغذيه مواد، سرعت فن و ميزان بازشدگي سوراخ الك رويي از جمله عوامل كاري موثر بر عملكرد بهينه سيستم تميزكننده مي باشد. دراين راستا، يك آزمايش به صورت فاكتوريل بر پايه بلوك هاي كامل تصادفي و با سه تكرار با كمباين سهند 68S انجام گرفت. متغيرهاي مستقل مد نظر در اين آزمايش عبارت بودند از: شدت تغذيه مواد، سرعت فن و ميزان بازشدگي سوراخ الك رويي. افت كزل الك رويي نيز به عنوان متغير وابسته در نظرگرفته شد. نتايج حاصل ازتجزيه واريانس نشان دادند كه اثر هر دو فاكتور شدت تغذيه مواد و ميزان بازشدگي سوراخ الك رويي و اثر متقابل B×C روي ميزان افت درسطح احتمال 01/0 معني دار و اثر فاكتور سرعت هوا و ساير اثرات متقابل غير معني دار مي باشند. به طوري كه ميزان افت با افزايش شدت تغذيه مواد و كاهش ميزان بازشدگي سوراخ الك رويي، افزايش يافت. با توجه به معني دار بودن اثر اين دو عامل روي افت و براي بيان رابطه رياضي متغيرهاي مستقل و وابسته در اين پژوهش از رگرسيون چند متغيره استفاده گرديد. نتايج حاصل از تجزيه واريانس رگرسيون نشان دادند كه يك رابطه معني داري در سطح احتمال 001/0 بين متغيرهاي وابسته و مستقل وجود دارد. در نهايت مناسب ترين مدل افت كزل (y_2) به ترتيب زير برآورد شد: y_2=a_0+a_1 x_1+a_2 x_2+a_3 x_3 كه در آن x1، x2 و x3 به ترتيب شدت تغذيه مواد، سرعت فن و ميزان بازشدگي سوراخ الك رويي و a0، a1، a2 و a3 ضرايب ثابت مي باشند. واژه هاي كليدي: افت كزل الك رويي، سرعت فن، شدت تغذيه مواد، كمباين، مدلسازي، ميزان بازشدگي سوراخ الك

Abstract Wheat is the most important crop in Iran and plays main role in the food supply chain. But, its production is associated with high losses. Hence, efforts to increase the production yield by reducing wastes are concerned. Unfortunately, according to some researchers in this field, the combine harvesting loss in Iran is about 20% or higher. One of the ways concerning to loss reduction is separation of harvesting processes and providing a desired mathematical model for them by investing and measuring of important parameters in losses. Cleaning process is one of these processes which has more effect on combine harvester performance. The performance of a cleaning shoe is expressed in terms of (1) grain loss or cleaning efficiency, (2) grain dockage, and (3) cleaning capacity. Material feed rate, fan speed and degree of sieve opening are operation parameters which were used in combine design and evaluating of its performance. In order to evaluate the effect of these parameters on cleaning efficiency, an experiment was conducted in 3×3×3 factorial pattern with randomized blocks design. The independent variables in the experiment were material feed rate, degree of sieve opening and cleaning fan speed. The first two variables and B×C interaction effect had significant effect on cleaning efficiency (P < 0.01). But, fan speed and other interaction effects of these variables were not significant. Grain loss increased when feed rate was increased and it decreased when degree of sieve opening was decreased. Multiple regressions were used to express the relation between the dependent and independent parameters. The most compatible model (in the scope of this study) for grain loss (y2) was: y_2=a_0+a_1 x_1+a_2 x_2+a_3 x_3 which x1, x2 and x3 determined the material feed rate, fan speed and degree of sieve opening, respectively and a0, a1, a2 and a3 were constants. Keywords: Combine harvester, Degree of sieve opening, Grain loss, Fan speed, Material feed rate, Mathematical modeling.