نگاهي انتقادي به تذكره عرفاني «جادّه العاشقين» و معرّفي دو عارف گمنام سده دهم هجري بر بنياد متن آن تذكره

A critical view of the mystial Tazkereh (biography) ‘Jaddeh Al-Asheghin’ and the introduction of two unknown tenth-century- AH Mystics according to its content

تصحيح و تنقيح آثار كهن ادب فارسي، همواره يكي از اصلي ترين دغدغه هاي صاحبان فرهنگ و ادب ايراني است. يكي از اين آثار كهن، تذكره عرفاني «جادّه العاشقين» است؛ كه آشنايي با نسخه خطّي اين تذكره و مطالعه متنِ آن، يك سوال اساسي درباره يكي از شخصيّتهاي گمنام عرفان و تصوّف در سده دهم هجري قمري پديد آورد كه «براستي، كمال الدّين حسين خوارزمي مذكور در متن اين تذكره كيست؟» بنابراين، با همين انديشه، به پژوهش در مورد آن تذكره پرداخته شد كه برآيندِ آن پژوهش، نشان داد كه تذكره «جادّه العاشقين» اثر شيخ «شريف الدّين حسين خوارزمي» فرزند شيخ «كمال الدّين حسين خوارزمي» عارف ايراني سده دهم هجري قمري است؛ اين تذكره كه تنها سند معتبر در شناسايي هويّت اين دو شخصيّت عرفاني است، تاكنون تصحيح و تنقيح نگشته و در اختيار ادب دوستان و عرفان پژوهان قرار نگرفته است. بنابراين، نوشتار حاضر، با هدف گزارش تصحيح نسخه خطّي تذكره «جادّه العاشقين» به معرّفي اين دو عارف گمنام بر بنياد متن اين تذكره پرداخته؛ همچنين ارزش و اهميّت تاريخي، ادبي و عرفاني آن تذكره را مورد بررسي و تحليل قرار ميدهد.

Modifying ancient works of Persian literature has always been one of the main concerns of the Iranian culture and literature scholars. One of these ancient works of Iranian literature is Tazkereh (biography) "Jaddeh Al-Asheghin." Studying this ancient text states a basic question about one of the unknown characters of mysticism in tenth century AH: “who is indeed Kamal Hussein Al-Khwarazmi mentioned in the text of the biography?” The current study aimed at studying Tazkereh within this framework. Results indicated that Tazkereh (biography), "Jaddeh Al-Asheghin," was written by Iranian Mystic, ‘Sharif Hussein Al-Khwarazmi,’ who was the son of ‘Kamal Hussein Al-Khwarazmi,’ the tenth-century- AH Mystic. This Tazkereh is the only valid document in identifying these two mystical characters. However, it has not been offered in the modified form to mystical scholars and lovers of literary works. The current paper, reports modificaton of the Tezkereh (Jaddeh Al-Asheghin) and introduces these unknown mystics according to the content of the Tazkereh. In addition, it analyses Tazkereh in terms of its historical, literary, and mystical values.