تحليل نقش عوامل زباني در ترجمه ناپذيري متن قرآني (بررسي تطبيقي آياتي از سوره يوسف در چهار ترجمه مشهور قرآن)

در انتقال پيام يك متن و اثرگذاري آن از طريق ترجمه عواملي متعدد نقش دارند. صرف نظر از صلاحيت هايي كه مترجم بايد در نظريه ترجمه و درخصوص ويژگي هاي زبان مبدا و مقصد داشته باشد، متن مورد ترجمه نيز از اهميت ويژه برخوردار است. در متون ادبي كه داراي جنبه هاي بلاغي و اثرگذاري از طريق ويژگي هاي فرمي خود هستند، موانعي متعدد بر سر راه مترجم ايجاد مي شود كه اذهان را به ترجمه ناپذيري اين نوع متون سوق مي دهد. اين مساله در متون ديني بويژه قرآن -كه صرف نظر از مفاهيم آسماني و متعالي- متني با اعجاز زباني شناخته مي شود، كاملا برجسته و نمايان است. تاويل پذيري قرآن كريم و همچنين فاصله زماني مترجمان با زمان نزول قرآن و تفاوت هاي بافتي نيز ترجمه قرآن را امري حايز اهميت قرار مي دهد. در مقاله پيش رو، سعي كرده است با بررسي موردي چهار ترجمه مشهور معاصر از قرآن، نقش عوامل زبانشناختي همچون واژگان، مسايل صرفي و نحوي و بلاغي به روش توصيفي- تحليلي در آياتي از سوره يوسف، مشخص كند و ترجمه هاي قرآن در خصوص آن عوامل، مقايسه و ارزيابي شود تا مشخص گردد با توجه به وجود برخي اختلاف قرايت ها و آراي نحوي و نكته هاي بلاغي، اختلاف در ترجمه قرآن امري اجتناب ناپذير است. دريافت همه موارد زباني موجود در قرآن و انتقال همه آن مقوله ها به فارسي امري در نهايت دشواري است و در نتيجه مي توان گفت علاوه بر جنبه ايقاعي و ايحاي معنايي عناصر زباني در قرآن، انتقال مفاهيم مورد نظر آن نيز در ترجمه ها با چالش هايي مواجه است.