سياستگذاري انرژي در ايران و تعهدات بين‌المللي در زمينه ميزان انتشار گازهاي گلخانه‌اي

Energy Policy in Iran and International Commitments for GHG Emission Reduction

زمينه و هدف: كنوانسيون تغيير اقليم با هدف تثبيت غلظت گازهاي گلخانه‌اي در جو و پروتكل كيوتو جهت تقويت ساختار اجرايي اين كنوانسيون مطرح شده‌اند. ايران از پيشگامان امضاي اين كنوانسيون و پروتكل الحاقي آن مي‌باشد كه متعهد شده است توسعه خود را پايدار و با اهداف كنوانسيون و پروتكل منطبق نمايد. هدف از نگارش اين مقاله، بررسي انطباق سياست‌گذاري انرژي كشور با اهداف اين كنوانسيون و پروتكل مي‌باشد. روش بررسي: براي انجام پژوهش، روش تحليل آماري مبتني بر قضاوت خبرگان استفاده شد. روش تحليل سلسله مراتبي براي اولويت‌بندي شاخص‌ها و روش مقايسه تطبيقي براي ارزيابي انطباق بكار گرفته شد. يافته‌ها: از ميان 6 دسته شاخص ارزيابي عملكرد زيست‌محيطي، پس از دو مرحله پالايش، 5 شاخص شدت مصرف انرژي، رشد مصرف انرژي، سرانه مصرف انرژي، ميزان انتشار CO2، سهم منابع انرژي تجديدپذير در انرژي مصرفي انتخاب شدند. با تعريف شاخصي تركيبي از شاخص هاي انتخابي، ميزان انطباق قبل و بعد از پذيرش پروتكل كيوتو، مقايسه و تحليل گرديد. نتايج نشان داد كه علي‌رغم اتخاذ سياست هاي متعدد در برنامه‌هاي پنج‌ساله توسعه، در ميزان انطباق سياست هاي انرژي كشور با اهداف پروتكل كيوتو تغييري حاصل نشده است. بحث و نتيجه گيري: در پژوهش حاضر، مقايسه‌‌اي بين كشورهايي كه از لحاظ توسعه اقتصادي هم‌رديف ايران مي‌باشند، انجام گرفت. در اين ميان، ايران در شاخص هاي شدت انرژي و انتشار CO2، كم‌ترين نمره و از نظر شاخص تركيبي ميزان انطباق آخرين رتبه را داراست و اين موضوع نشانگر عملكرد نه چندان مطلوب كشور در اين زمينه مي‌باشد. در پايان، براي بهبود وضعيت انطباق پيشنهاداتي ارايه گرديد.

Abstract Context and Aim: Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) have been established to stabilize the amount of GHGs in the atmosphere. In this regard, Kyoto Protocol (KP) has been ratified to facilitate the implementation of the UNFCCC. This paper aimed to evaluate Iran’s energy policy adaptation with UNFCCC and KP goals. Methods: We used a statistical analysis method based on expert judgment. An analytical hierarchal process was used for prioritization of indicators. A comparative study conducted to evaluate adaption rate. Findings: By conducting expert judgment we found five selected indicators. These indicators have been selected from six main group of indicators used in environmental performance evaluation. We defined a composite index by integrating the selected indicators. Namely: Energy intensity, Energy consumption growth rate, energy consumption per capita, the amount of CO2 emission, and the share of renewable sources of energy in the energy consumption. Also we found a group of countries with same economic growth status with Iran based on the global competitive index of the world economic forum. The analysis shows in spite of Iran paid considerable attention to energy policies but its energy policies adaptation with UNFCCC and KP has not improved. Discussion: We compared Iran’s adaptation status with other countries. Iran has the highest energy intensity and CO2 emission in comparison with the selected countries and it is one of the last seven countries based on other indicators. It shows Iran does not have an acceptable status in this regard. Finally, we proposed some policy recommendations.