كاربرد سامانه اطلاعات جغرافيايي و سنجش از دور در ارزيابي كمي و كيفي فرسايش بادي، مطالعه موردي: دشت شورجستان آباده

Application of geographical information systems and remote sensing in qualitative and quantitative assessment of wind erosion, Case study: Shoorjestan plain

نظر به اينكه بخش وسيعي از كشور ما در مناطق خشك و نيمه خشك قرار داشته و هر ساله فرسايش بادي و وقوع طوفان‏هاي ماسه‏اي خسارات قابل توجهي بر منابع زيستي و اقتصادي كشور وارد مي‏آورد، لزوم بررسي اين پديده و به‌ويژه به‌روز كردن شيوه‏ها و ابزار مطالعاتي و استفاده از فناوري‏هاي جديد به‌خوبي احساس مي‏شود. همچنين عدم وجود و يا دشواري‏هاي دسترسي به اطلاعات مورد نيـاز مدل‏هاي فيزيكي و كمي، اســتفاده از مدل‏هـاي كيفي در ارزيابي اين پديده را اجتناب‏ناپذير مي‏سازد. در چنين شرايطي، طرح‌ريزي يك مدل اطلاعاتي-محاسباتي بر مبناي سامانه‏هاي اطلاعات جغرافيايي (GIS) و استفاده از سنجش از دور (RS) براي تهيه اطلاعات ميداني به ‌منظور بررسي فرسايش بادي ضروري به ‌نظر مي‌رسد. از اين رو، در اين تحقيق مدل ارزيابي كيفي فرسايش بادي ايريفر (IRIFR) در قالب سامانه اطلاعات جغرافيايي اجرا و از سنجش از دور براي تعيين پارامترهاي مورد نيـاز اسـتفاده شد. هدف اصلي اين پژوهش، استفاده از نتايج تحقيقات انجام شده و مرتبط، تدوين و ساماندهي روش‌‏ها و مدل‌هاي به‌كار رفته و ارايه شده در آن‌ها در جهت انجام مطالعات فرسايش بادي، و نيز تبيين چگونگي استفاده از سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافيايي در ارزيابي كمي و كيفي فرسايش بادي (مدل اريفر) مي‏باشد. از نتايج مهم پژوهش حاضر مي‏توان تهيه و تدارك مدون برخي لايه‏‌هاي اطلاعاتي مورد نياز مدل، حذف نقشه اوليه واحدهاي همگن كاري در تعداد قابل توجهي از عوامل، كاهش اثر قضاوت كارشناسي و در نهايت قابليت تكرار دوره‏اي مدل را نام برد. بدين ترتيب علاوه بر سازماندهي و سرعت بيش‌تر مطالعات و كاهش حجم و هزينه عمليات ميداني، مكان‏هاي با حساسيت بالا در دوره‌‏هاي زماني مورد نظر شناسايي شده و در نهايت، با تلفيق مناسب اطلاعات دقت ارزيابي ارتقا مي‏‌يابد.

In view of the fact that extensive areas of ‘Iran’ are located in arid and semi arid regions, considerable damages on natural and economic resources by wind erosion and sand storms are expected annually. Lack of proper input data for physical and quantitative models and difficulties of access to these data can limit the models application. In these conditions it is necessary to devise an informative-computational model based on geographical information systems and use remote sensing to prepare as much as possible layers of parameters, accurately. Therefore, in this research a qualitative model for wind erosion assessment (IRIFR) has been embedded in geographical information system together with remote sensing to prepare layers of information and parameters. The major targets of this research are to get benefits of earlier approaches in relevant researches and compile relevant techniques and methods in GIS and RS to study wind erosion. The most important achievements of this research are; i) providing layers of information by remote sensing, ii) omitting primary common map of study units, iii) determining and defining separated maps of study units which are needed for a few parameters, iv) omitting the map of other parameters, and v) reducing uncertainties arising from experts judgment. Furthermore, the model could be repeated for any time duration. Consequently, investigations would be organized much better, more accurate and faster.