ارزيابي خسارت كرم ساقه خوار نواري برنج (Chilo suppressalis Walk.) روي رقم هاشمي در شرايط مزرعه

Crop loss assessment of rice stem borer, Chilo suppressalis Walker on Hashemi rice variety under field conditions

كرم ساقه خوار نواري برنج مهم ترين حشره اي است كه به برنج خسارت مي‌زند.كمي كردن خسارت و كاهش عملكرد ناشي از اين آفت، مديريت كنترل آن را آسان مي كند. براي تعيين خسارت كرم ساقه خوار نواري برنج روي رقم بومي (رقم هاشمي) آزمايشي در سال 1390 در موسسه تحقيقات برنج كشور انجام شد. خسارت آفت مذكور در مزرعه با ايجاد علايم جوانه هاي مركزي مرده و خوشه هاي سفيدشده مشخص شد و ارتباط بين تغذيه، خسارت و كاهش عملكرد برنج ارزيابي شد. اين تحقيق درقالب طرح بلوك كامل تصادفي با 7 تيمار و 3 تكرار با آلوده سازي مصنوعي با استفاده از دسته هاي تخم آفت در قفس‌هايي با ابعاد 2×1×2 (ارتفاع ×عرض× طول) متر انجام شد. تيمارها شامل آلوده سازي در مرحله ي رويشي گياه برنج با نصب يك، سه و پنج دسته تخم (50 - 45عددي) روي پهنك برگ و در مرحله ي زايشي با همان تراكم روي غلاف برگ انجام شد. شاهد در كنار ساير تيمارها انتخاب شد. نتايج حاصل از اين بررسي نشان داد كه در مرحله ي رويشي گياه برنج، تيمار پنج دسته تخم، بيشترين آلودگي در مرحله ي رويشي با44/9 درصد جوانه هاي مركزي مرده و با سطح عملكرد 3828 كيلوگرم در هكتار و با كاهش عملكرد 17/6 درصد نسبت به شاهد بوده است. همچنين در مرحله ي زايشي گياه برنج، تيمار پنج دسته تخم، پايين ترين سطح عملكرد با 48/3492 كيلوگرم درهكتار را نشان داد. در تيمار مذكور آلودگي خوشه هاي سفيد شده با بيشترين مقدار ( 88/16درصد) و با بيشترين كاهش عملكردي برابر4/14 درصد نسبت به تيمار شاهد مشاهده شد. در ضمن سطح عملكرد تيمارشاهد 4080 كيلوگرم در هكتار بود. نتايج نشان داد كه به ازاي يك درصد آلودگي جوانه هاي مركزي مرده تا 30 كيلوگرم و همچنين به ازاي يك درصد خوشه هاي سفيد شده تا50 كيلوگرم عملكرد ناشي از تغذيه آفت ساقه خواركاهش داشت.

Rice striped stem borer (RSSB) is the most important insect damaging rice crops. The quantification of damages and yield loss caused by this pest is crucial in IPM. In order to determine rice striped stem borer damages on native varieties of Hashemi, experiments were conducted at the Rice Research Institute in 2011. The pest damages could be found in the form of dead hearts and white heads. The relationship between nutrition, damages and rice yield losses were also assessed. This study was carried out in a randomized complete block design with 7 treatments and 3 replications of artificially contaminated rice with eggs masses in cages with dimensions of 2×1×2 m (height × width× length). Treatments were performed at vegetative stage of rice by installing one, three and five egg masses (45-50 numbers) on the leaf blade and in the reproductive stage on leaf sheath with similar density. A control was considered alongside treatments. The results of this study showed that in the vegetative stage of rice plants, five eggs masses treatments caused infection with 9.44 percent of dead hearts with 3828 kg per hectare and 6.17 percent yield loss it compared to the control. Also in the reproductive stage, this treatment showed the lowest yield level with 3492.48 kg per hectare. In the above mentioned treatments, the greatest amount of white heads with 16.88 percent, and grain yield crop loss by 14.4 percent was observed as compared to the control. The yield of the control was 4080 kg per hectare. The results showed that for one percentage of dead hearts contamination up to 30 kg and for one percentage of white heads up to 50 kg of yield loss was observed by stem borer infestation.