سميت تنفسي و اثر دوركنندگي اسانس پوست ميوه ليمو شيرينCitrus Limetta (L.) روي چهار آفت سخت بالپوش انباري

Fumigant toxicity and repellency of Citrus limetta (L.) peel essential oil on four coleopteran stored product pests

در اين تحقيق سميت تنفسي و دوركنندگي اسانس پوست ميوه ليمو شيرين Citrus limetta روي شپشه دندانه دارOryzaephilu ssurinamensis، شپشه برنج Sitophilus oryzae، سوسك كشيش Rhizopertha dominica و شپشه آرد Tribolium confusum مورد بررسي قرار گرفت. در آزمايش هاي سميت تنفسي علاوه بر زيست سنجي و تجزيه پروبيت اثر اسانس روي آفات، كارايي اسانس با مبنا قرار دادن دو شاخص غلظت و مرگ ومير موثر نيز برآورد شد. در روش اول پايين‌ترين غلظت لازم براي ايجاد مرگ‌ومير موثر (بيش از 90 درصد) روي هر كدام از گونه ها بدست آمد. در روش دوم حساسيت متفاوت گونه ها از طريق مقايسه كارايي دو غلظت پايين (50-0 درصد مرگ‌ومير) و بالا (100-50 درصد مرگ‌ومير) آزمايش شد. قابليت دوركنندگي اسانس با استفاده از چهار غلظت 1/0، 2/0، 41/0 و µL/cm²83/0 برآورد شد. ميزان LC50 اسانس براي آفات ذكر شده به ترتيب 9/208، 99/248، 66/328 وµl/L air 12/257 برآورد شد كه نشان دهنده حساسيت بيشتر شپشه دندانه دار بود. در آزمايش هاي شاخص غلظت، مقادير بدست آمده بترتيب 600 (100% مرگ‌ومير)، 625 (95% مرگ‌ومير)، 700 (100% مرگ‌ومير) و µl/L air 375 (5/92% مرگ‌ومير) بود. در آزمايش هاي شاخص مرگ ومير، غلظت پايين (µl/L air175) به ترتيب باعث 1/13±5/42، 0±20، 4/6±15 و 4/9±5/12 درصد مرگ ومير و غلظت بالا (µl/L air 350) به ترتيب باعث 7/4±5/72، 5/6±65، 5/8±5/52 و 5/8±5/72 درصد مرگ ومير شدند. ميانگين دوركنندگي ناشي از چهار غلظت در سه ساعت پس از تيمار براي آفات ذكر شده به ترتيب 9/15±6/66، 6/9±9/49، 6/1±3/48 و 1/4±3/83 درصد بود. نتايج اين تحقيق نشان دهنده كارايي متوسط اسانس پوست ميوه ليمو شيرين براي كنترل اين سخت بالپوشان آفت محصولات انباري است.

In this research, fumigant toxicity and repellency of essential oil of sweet lemon, Citrus limetta fruit peels were investigated against sawtoothed grain beetle Oryzaephilus surinamensis, rice weevil Sitophilus oryzae, lesser grain borer, Rhizopertha dominica and confused flour beetle, Tribolium confusum. In fumigant toxicity assays, in addition to common bioassays and probit analysis of the data, two indices of effective concentration and mortality were used for evaluating the essential oil efficacy. In the first method, the minimum concentrations that caused effective mortality (over 90%) were determined against the four pests. In the second one, two constant concentrations; low (0-50% mortality) and high (50-100% mortality) were tested to evaluate different susceptibility of these four insects. Repellency of the essential oil was estimated by applying four concentrations; 0.1, 0.2, 0.41 and 0.83 ?l/cm2. LC50 values were 208.9, 248.99, 328.66 and 257.212 ?l/L air for the pests, respectively, demonstrating the more sensitivity of sawtoothed grain beetle. In the assays of the concentration as an index, estimated concentrations for the species were 600 (100% mortality), 625 (95% mortality), 700 (100% mortality) and 375 µl/L air (92.5% mortality), respectively. In the assays of the mortality as an index, the low concentration (175 µl/L air) caused 42.5±13.1, 20±0, 15±6.4 and 12.5±9.4% mortality and the high concentration (350 µl/L air ) caused 72.5±4.7, 65±6.5, 52.5±8.5 and 72.5±8.5% mortality, respectively. The mean repellencies of four concentrations at three hours after treatment were 61.6±15.9, 49.9±9.6, 48.3±16 and 83.3±4.1%, respectively. The results of this research revealed the average efficacy of citrus lemon peels essential oil for controlling these coleopteran stored products pests.