تاريخ باوري و اسطوره رهايي در رمان هاي رئاليسم سوسياليستي ادبيات فارسي

ماركسيسم از جنبش هاي تاثيرگذار و در عين حال مناقشه آميز فكري و فلسفي در جهان معاصر به شمار مي-آيد. بعضي از منتقدان، نظريه تاريخ او را فاقد خصلت علمي، بلكه رهيافتي ديني، تاريخ باورانه، اسطوره اي و حتي ادبي ديده اند. از اين رو، فلسفه تاريخ ماركس را مي توان به مثابه متن روايي نگريست و با ابزارهاي نقد ادبي تحليل كرد. شيوه رئاليسم سوسياليستي براي بسط آرمان هاي ماركسسيستي در روسيه تدوين شد و در ايران نيز در ميانه هاي دهه بيست در اوج اقتدار حزب توده رواج يافت. اين مقاله مي كوشد با استفاده از رهيافت ساختگرايانه تزوتان تودوروف در تحليل حكايت هاي دكامرون، شباهت هاي ساختاري معروف ترين رمان هاي رئاليسم سوسياليستي ايران؛ يعني دختر رعيت، چشمهايش و همسايه ها را با رويكرد تاريخ باورانه ماركس بررسي كند. همه كنش هاي رمان هاي رئاليسم سوسياليستي فارسي و فلسفه تاريخ ماركس را مي توان براساس دستور زبان داستان تودوروف در سه گزاره بنيادين و تكرارشونده كه گذار از يك تعادل به تعادل پايدار ديگري است، تبيين كرد: 1) استقرار نظم نوين استبدادي يا سرمايه داري (تعادل)؛ 2) ظهور آگاهي و كنش انقلابي مبارزان و توده ها (عدم تعادل) و 3) سركوب و شكست گذرا در جريان مبارزه، با وعده و اميد به تحقق قطعي و اجتناب ناپذير جامعه بي طبقه (تعادل).