بررسي اپيدميولوژيك عقرب گزيدگي و شناسايي گونه هاي عقرب در شهرستان همدان در سال 1392

Epidemiological Survey of Scorpion Sting Cases and Identification of Scorpion Fauna in Hamadan City, Iran (2013)

مقدمه و هدف: ايران در بين ساير كشورها داراي تنوع گونه اي بسيار غني عقرب، بخصوص از نوع خطرناك آن مي باشد. موارد مرگ ناشي از گزش در تمام مناطق كشور رخ مي دهد. تلفات ناشي از عقرب گزيدگي به عوامل متعددي از قبيل گونه عقرب، سن فرد گزيده شده، محل گزش در بدن و منطقه جغرافيايي مرتبط است. نظر به اينكه تا كنون هيچ گونه تحقيقي در زمينه شناسايي فون عقربهاي شهرستان همدان و موارد عقرب گزيدگي آنها صورت نگرفته است اين مطالعه انجام گرديد. روش كار: مطالعه حاضر از نوع توصيفي- مقطعي است. جهت تعيين فون عقرب هاي منطقه بصورت نمونه گيري خوشه اي تصادفي از مكانهاي مشخص شده و در طول ماه هاي ارديبهشت لغايت شهريور سال 1392 اقدام به صيد عقرب گرديد .سپس آنها را در ظروف حاوي الكل 70% قرار داده و بر اساس كليد تشخيص عقرب هاي ايران اقدام به شناسايي گرديد. بمنظور بررسي موارد عقرب گزيدگي با مراجعه به مركز بهداشت استان همدان و بررسي پرونده هاي موجود طي سال هاي 1389 لغايت 1392 اقدام به جمع آوري اطلاعات طبق پرسشنامه ها گرديد. اطلاعات بدست آمده توسط نرم افزار آماري SPSS نسخه 20 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. نتايج: از مجموع 98 عقرب جمع آوري شده چهار گونه بنام هاي Mesobuthus eupeus، Androctonus crassicauda، Odontobuthus doriae و Razianus zarudnyi كه همگي متعلق به خانواده بوتيده هستند، شناسايي شدند. گونه مزوبتوس اپيوس با 7/89% از كل نمونه هاي جمع آوري شده بيشترين وفور را داشت. از مجموع 797 مورد عقرب گزيدگي تعداد 5/62% مرد و 5/37% زن بودند. همچنين نتايج اين مطالعه نشان داد كه بيشترين موارد ابتلا در گروه سني 25 تا 34 سال، در سال 1390، در مرداد ماه و در مناطق روستايي بترتيب 6/29، 1/33، 9/28 و 4/64 درصد بودند. بيشتر افراد (2/48%) از ناحيه دست گزيده شده بودند. كليه بيماران عقرب گزيده در طول مطالعه نيز بهبود (100%) يافته بودند. نتيجه نهايي: با توجه به گونه هاي موجود كم خطر عقرب در اين منطقه و عدم گزارش مرگ و مير در چند سال گذشته پيشنهاد مي شود تجويز سرم ضد عقرب توسط مراكز بهداشتي و درماني مورد بازنگري قرار گيرد. همچنين آموزش و دادن آگاهي هاي كافي در رابطه با عقرب ها و راه هاي پيشگيري اولين گام در كاهش موارد عقرب گزيدگي است.

Introduction & Objective: Iran is among the countries with a variety of scorpion species, particu-larly dangerous ones. Death due to scorpion sting occurs in all parts of the country. Mortality from scorpion sting depends on various factors such as scorpion species, age of the stung per-son, stung body site and geographical area. Considering the fact that so far no research on the fauna and epidemiological aspect of scorpion stings has been done in Hamadan city, we con-ducted this research. Materials & Methods: This is a cross sectional- descriptive study. To determine the scorpion fauna of the region using a random cluster sampling in specified locations from May to Sep-tember in 2013 and was attempting we caught scorpions and put them in containers of alcohol (70%) and identified them based on Iran scorpions´ key. In order to investigate cases of scor-pion stings, we referred to the health center of Hamadan province and using questionnaires, we collected data related to the patients during 2010-2013. The data were analyzed by SPSS software. Results: A total of 98 collected scorpion species named Mesobuthus eupeus, Androctonus crassicauda, Odontobuthus doriae and Razianus zarudnyi (Family: Buthidae), were identified. Mesobuthus eupeus species with 89.7% of the samples collected had the highest frequency. Totally, 797 cases of scorpion sting were documented in the Health Center of Hamadan Prov-ince, including 498 (62.5%) male and 299 (37.5%) females. The results of this study showed that most cases of scorpion stings in the age group of 25 to 34 years, in 2011 in July and in the rural areas were 29.6%, 33.1%, 28.9%, 64.4%, respectively. The most stung organs were hands, with 48.2%. All patients (100%) during the study were treated. Conclusion: Due to the low-risk species of scorpions in the region and lack of mortality reports in the past few years, it is recommended to revise administering anti-scorpion serum in the health centers. Adequate training and awareness related to scorpions and prevention is the first step in reducing scorpion sting. (Sci J Hamadan Univ Med Sci 2015; 22 (3): 255-262)