بررسي ويژگي هاي علمي و عملي كتابداران باليني با تاكيد بر نقش آنان در فرايند پزشكي مبتني بر شواهد : مروري بر متون

The Scientific and Practical Features of Clinical Librarians with an Emphasis on their Role in the Process of Evidence-based Medicine: A Literature Review

مقدمه 1 پزشكان و اعضاي تيم مراقبت و درمان از جمله مهمترين اقشار يك جامعه هستند كه دسترسي به اطلاعات معتبر و روز آمد توسط آنان به معناي تامين سلامت و بهداشت يك جامعه و در موارد متعددي، به معناي نجات جان بيماران است.[ 1] با رشد فناوري اطلاعات و افزايش نامحدود منابع، پزشكان با مشكلاتي از جمله مهارتهاي محدودتر در جستجو و بازيابي اطلاعات و كمبود فرصت زماني براي اين اعمال روبرو هستند. با توجه به اين مسايل، وجود و حضور يك فرد داراي تخصص و مهارت اطلاع يابي، مي تواند نقش مهمي در تامين نيازهاي اطلاعاتي تيم مراقبت و درمان و در نتيجه ارتقا كيفيت خدمات پزشكي و درماني داشته باشد. در اين رابطه، با تلاشهاي لمب در اوايل دهه 1970 ، كتابداراني كه دانش پزشكي و مهارت اطلاع يابي لازم را كسب كرده بودند به تدريج فعاليت خود را كه تنها در چهارچوب كتابخانه بوده است به خارج از محدوده آن بردند و در ميان تيم مراقبت ودرمان پزشكي حضور مفيد و تاثير گذاري در ارتقاي [ خدمات پزشكي و سلامت جامعه پيدا نمودند.[ 2 امروزه نقش كتابداران باليني و در اصطلاح جديدتر ارايه شده توسط ديويدف و فلورانس در سال 2000 ، يعني يا متخصص (Informationist)« اينفورميشنيست » اطلاعات، به عنوان افراد توانمند و ماهري كه رابط بين اطلاعات و متخصصين مراقبت و درمان هستند و در فرايند پزشكي مبتني بر شواهد به عنوان عضو مهم و فعالي [ حضور دارند، بارزتر مي شود.[ 2 با توجه به اين مطالب، بررسي ويژگي هاي كتابداران باليني و متخصصان اطلاعاتي و نقش آنها خصوصاً در (Evidence-Based ) فرايند پزشكي مبتني بر شواهد مي تواند اطلاعات كلي و مفيدي را ،Medicine=EBM براي شناخت بهتر ويژگي ها و خصوصيات آنها و بهره گيري از اين اطلاعات جهت تربيت و آموزش نيروي انساني كارآمد ارايه دهد. حضور فرد متخصص اطلاعات در كنار تيم مراقبت و درمان به معناي تامين نيازهاي اطلاعاتي و افزايش آگاهي و قدرت تصميم گيري تيم پزشكي است و در نتيجه آن افزايش سلامت و درمان افراد جامعه در پي آن خواهد بود. در اين رابطه در داخل كشور، تا كنون پژوهشي در جهت تعيين ويژگي هاي مختلف كتابداران باليني انجام نشده است و پژوهشها و نيز مطالعات محدود موجود، تنها به نوعي به كتابداران باليني يا فرايند پزشكي مبتني بر شواهد اشاره كرده اند كه دراين ميان مي توان به مطالعات اسعدي شالي[ 3]، زارع گاوگاني[ 4]، شكرانه[ 5]، پاسيار و ولي نژادي[ 6]، ولي نژادي و ديگران[ 7]، و اطلسي[ 8] اشاره كرد. اما در خارج از كشور پژوهش هايي موجود بود كه به شكل وسيعتر و دقيق تر به بررسي ويژگي هاي كتابداران باليني و متخصصان اطلاعاتي پرداخته بودند كه از جمله مهمترين ،[ آنها مي توان به پژوهشهاي وايت مور و ديگران[ 9 رنكين و ديگران[ 10 ]، هاريسون و براكت[ 11 ]، و برتل و ديگران[ 12 ] اشاره كرد. در اين پژوهش نيز به بررسي وسيعتر و كلي تر ويژگي هاي علمي و عملي كتابداران باليني پرداخته شده است تا اطلاعات جامعتري از ويژگي هاي آنان ارايه گردد و زمينه مناسبي را براي بهره گيري از تجارب آنان و برنامه ريزي جهت اجراي برنامه هاي رشته كتابداري باليني براي افزايش آگاهي تيم پزشكي و در نتيجه افزايش سلامت جامعه فراهم كند.