اثر كود آلي و كشت همراه ذرت (.Zea mays L) و كلزا (.Brassica napus L) بر زيست فراهمي و جذب آهن در گلخانه

Effects of Green Manure and Mixed Culture of Maize (Zea mays L.) and Canola (Brassica napus L.) on Bioavailability and Uptake of Iron in Greenhouse

آهن يكي از عناصر ضروري كم مصرف براي گياهان به شمار مي رود. با وجود مقدار كافي آهن كل در خاك، در اغلب خاك ها كمبود آن در گياهان بروز پيدا مي‎كند. براي رفع كمبود آهن در گياهان، مفيدترين روش خاكي، تغيير خصوصيات شيميايي خاك جهت افزايش زيست فراهمي آهن براي گياه مي باشد. به منظور بررسي اثر كود سبز يونجه و كشت مخلوط دو گياه ذرت و كلزا، بر تغييرات برخي از خصوصيات شيميايي ريزوسفر و زيست فراهمي و جذب آهن توسط گياه، آزمايشي گلخانه اي با دو سطح كود سبز (صفر و 2% جرمي) و 4 تيمار كشت (ذرت منفرد، كلزا منفرد، كشت مخلوط (ذرت و كلزا) و شاهد (بدون كشت) در سه تكرار، با استفاده از رايزوباكس در قالب طرح فاكتوريل انجام شد. نتايج نشان داد كه كود سبز با كاهش pH، افزايش كربن آلي محلول (DOC) و ماده آلي خاك (SOM) زيست فراهمي آهن را به اندازه بيش از 4 ميلي‌گرم بر كيلوگرم خاك افزايش داد. همچنين باعث افزايش معني دار وزن خشك شاخساره گياهان شده و جذب آهن توسط شاخساره كلزا را به اندازه 54 ميكرو گرم بر كيلوگرم خاك افزايش داد. نتايج همبستگي ساده خطي بين خصوصيات شيميايي و زيست فراهمي آهن در خاك نشان داد كه يك ارتباط پويا بين كاهش pH، افزايش DOC، SOM، EC و زيست فراهمي آهن در خاك وجود دارد. همچنين نتايج تجزيه گياهان نشان داد كه كود سبز غلظت آهن در شاخساره كشت مخلوط را كاهش داد. وزن خشك شاخساره در كشت مخلوط، 4/4 گرم در گلدان نسبت به كلزا و 5/5 گرم نسبت به ذرت در كشت منفرد بيشتر بود. بنابراين افزودن كود سبز به خاك و كشت مخلوط دو گياه ذرت و كلزا در افزايش عملكرد مفيد ارزيابي شد. همچنين كشت مخلوط ذرت و كلزا براي افزايش غلظت آهن در شاخساره ذرت موثر بود.

Iron is one of the essential micronutrients for plants. Despite sufficiency of total iron in soil, there is Fe deficiency in most soils. Changing of soil chemical properties is one of the effective manners to improve the Fe nutrition in plants. To investigate the effects of alfalfa green manure and mixed culture of maize and canola on some chemical properties of rhizosphere and bioavailability and uptake of iron, a greenhouse experiment was conducted using rhizobox systems in a factorial design, with 3 replications, two levels of green manure (0 and 2% w/w) and 4 cropping treatments (maize alone, canola alone, mixed maize and canola, and control). Results showed that the green manure addition reduced pH but increased dissolved organic carbon concentration (DOC) and soil organic matter (SOM) and thereby increased bioavailability of iron by more than 4 mg/kg of soil. Green manure addition also enhanced shoot dry weight and increased uptake of iron in canola shoot by 54 µg/kg soil. Results of simple correlation coefficient showed a dynamic relationship between increase in iron bioavailability in the rhizosphere and pH reduction and increase in DOC, SOM, and EC. The results of plant analysis showed that green manure addition reduced concentration of iron in shoot of the mixed culture. Intercropping of maize and canola increased plant dry weight 4.4 g per pot more than canola and 5.5 g per pot more than maize in single culture. Therefore, green manure addition and mixed culture system were useful in increasing yield. Also, intercropping of maize and canola was effective in increasing iron in maize shoot.