تاثير انديشمندان بزرگ روحاني در تحولات سياسي اجتماعي ايران ميان دو انقلاب (از سال 1285 ه.ش تا 1357 ه.ش)

Great spiritual thinkers impact on socio- political developments in Iran between two revolutions (from 1285 to 1357)

هدف ما از اين نوشته آن است كه جايگاه نخبگان بزرگ روحاني درهفتاد ساله مشروطه چه به صورت رسمي و چه بصورت غير رسمي را كه داراي ماهيت، تاريخي ـ تطبيقي بوده با استفاده از روش جمع آوري اطلاعات كتابخانه اي و از طريق مطالعه متون، منابع و اسناد مختلف، چه نوشتاري و چه غير نوشتاري با مراجعه به منابع دست اول و دوم بررسي؛ و روشن سازيم كه اين نخبگان چه تاثيري بر تحولات سياسي و اجتماعي ايران اين دوران داشته اند و نقش قدرت حاكم در اين تاثيرات چگونه بوده است؟ درسير تحولات اجتماعي جامعه ما چون جامعه ما استبداد زده و عقب افتاده و ايلياتي بودكه درآن شاه با محارمش همه كاره بودند و مردم نيز بي سواد و توده اي و نخبگان آن نيز متاثر از اين دو؛ اما پادشاهان قاجار براي كسب مشروعيت سياسي نيازمند جلب نظرمساعد علماي مذهبي و روحانيون كه بعد از صفويان به يكي از گروه هاي بسيار متنفذ اجتماعي تبديل شده بودند، نياز داشتند. زيرا قدرت سياسي تنها با جلب حمايت و تاييد گرفتن از روحانيون مشروعيت سياسي را كسب مي كرد، و با وجود انقلاب بر عليه اين كاركردها به علت فقدان حكومت نيرومند مركزي، نبود ارتش دايمي، و ... نتوانستند تحولات ساختاري اساسي و عميق در ايران ايجاد كنند، و در دوره پهلوي ها هم كسب مشروعيت سياسي از روحانيون كاملاً منتفي شد.

The aim of this paper is to clarify the constitutional position of great spiritual leaders who had comparative- historical nature in seventy years of Mashroteh either officially or unofficially. This has been done by using information gathered through the study of literature, texts, references, various documents and first and second hand sources whether written or non-written. Also this study is to investigate these elites’ effect on the political and social changes of that time and the role of ruling power. Through the social changes our society was despotic, underdeveloped and nomadic, where king was the only power and people were illiterate and popular, but Qajar kings required gaining the approval of religious scholars and clergymen (who were one of the most influential groups in the society after Safavids) in order to have political legitimacy. At that time political power was legitimated only with the support and approval of clergymen and despite the revolution against these functions, because of the lack of strong central government and the absence of a standing army they could not make fundamental and structural changes in Iran. In Pahlavi’s time clergymen were totally excluded from political legitimacy.