بررسي نمادهاي تصويري «فَرّ» (با تاكيد بر نگاره‌هاي شاهنامه)

The study of symbolic imagery of Farr (In connection with the images in Shahnameh)

نقش مايه هاي نگاشته شده در نگاره هاي شاهنامه، از سويي در پيوند با نظام نشانههاي متني است و از سوي ديگر از تبار نظام نشانه هاي تصويري. نمونه اي از اين نظام دوگانه تصويري- متني، در مفهوم مينوي فَرّ و نقش مايه هاي تصويري آن بچشم مي خورد. در نظام متني، فرّه كياني نشان دهنده مشروعيّت شاه است. در پژوهش هاي انجام شده درباره فرّ، پژوهش‌گران عموماً به توصيف مفهوم فَرّ و چگونگي كاربرد آن در شاهنامه و متون كهن پرداخته اند. تاكيد اين آثار، بيش‌تر بر جنبه معنايي فَرّ است. نويسندگان در پژوهش حاضر سعي دارند تا از روي‌كردي ديگر، بر بررسي مفهوم فرّه بپردازند. آنان مفهوم فَرّ را در ميان نقش ها و نگاره ها جست‌وجو مي كنند تا دريابند تصويرگران چگونه اين مفهوم را به نقش كشيده-اند؟ نويسندگان اين جستار در جست‌وجوي نمادهاي تصويري فَرّ از لابه لاي نگاره‌هاي شاهنامه، سنگ نگاره ها و نقش درفش ها هستند. به اين منظور، علاوه بر منابع متني، از نگاره ها نيز به مثابه منابع تصويري بهره مي گيرند. بررسي نگاره ها نشان مي دهد كه فرّ، در قالب سه نقش مايه نور، پرنده و سرير نمود يافته است. اين سه نقش مايه هريك نمودهايي مختلف دارند كه در اين پژوهش به بررسي آن ها خواهيم پرداخت. هدف در اين جستار، يافتن نمادهاي فرّه از طريق كندوكاو در منابع تصويري است.

Motifs used in Shahnameh’s imagery are on one hand in connection with the textual sign systems and on the other hand are of a nature belonging to the visual sign system. An example from this dual system of textual-visual kind is seen in the visual motifs of heavenly concept of farr. In textual system, Kiani Farr refers to Shah’s legitimacy. Researches made in this regard generally describe the concept of Farr, and deal with its application in Shahnameh and ancient texts. The emphasis of these works is mostly on the semantic aspect of Farr. This essay however attempts to study the concept of Farr from another approach. Looking for its meaning among the images to find out how the visual artists depicted the concept of Farr. Thus the attempt is made in this article to seek and find symbolic imagery in between the images in Shahnameh, rock reliefs, and images depicted in banners. For this reason apart from the textual sources, one made use of visual sources as well. Studying the images illustrate that Farr is manifested in form of three motifs of light, bird and crown. These three motifs each has different manifestations dealt with in detail in this study. The purpose of this research is to find the symbols of Farr by inspection of visual sources.