دستوري شدن تسلسليِ عبارت يعني از منظر دستور گفتمان

Cyclic Grammaticalization of Yæʹʹni (ʹʹmeaningʹʹ) from the Perspective of Discourse Grammar

اين مطالعه به بررسي دستوري شدن عبارت «يعني» از منظر دستور گفتمان پرداخته و آن را فرايندي تسلسلي در نظر مي گيرد كه شروع و خاتمه آن دستور سطح جمله و مرحله مياني آن دستور معترضه است. به عبارت ديگر، دستوري شدن كلمه «يعني» در امتداد طيف پيشنهادي كوتوا (2012) پيش مي‌رود كه عبارت است از دستور سطح جمله > دستور معترضه > دستور سطح جمله. در واقع، عبارت «يعني» به عنوان واحدي از دستور سطح جمله، براي كاربرد در دستور معترضه (سطح گفتمان) عضوگيري شده و لذا به يك واحد معترضه اي تبديل مي‌شود. اين واحد معترضه اي ، در سطح گفتمان تحت دستوري شدن قرار گرفته و به يك واحد معترضه ايِ دستوري-شده، تبديل مي شود كه عهده دار نقش‌هاي گفتماني-كاربرد شناختي متفاوتي است. مطالعه حاضر نشان مي دهد كه در زبان فارسي روزمره، عبارت معترضه ايِ دستوري شده «يعني»، از طريق عمليات تلفيق مجدد دوباره به قلمرو اصلي خود يعني دستور سطح جمله برگشته و فرايند تسلسلي دستوري شدن آن تكميل مي گردد.

On the basis of Discourse Grammar (DG), this study investigates the expression of y?ʹni in Persian. The term was originally borrowed from Arabic and has undergone the process of grammaticalization. It exhibits different pragmatic functions to characterize changes involved in the evolution of this discourse marker. The study suggests that grammaticalization of y?ʹni should be analyzed in terms of cyclic grammaticalization formulated by Kuteva (2012); that is, SG > TG > SG. The beginning point of the process is a Sentence Grammar unit that has been co-opted for being used in Thetical Grammar (TG). Once co-optation has taken place, the co-opted y?ʹni (as a thetical chunk) has undergone grammaticalization in TG, leading to the grammaticalized thetical of y?ʹni. It is also argued that the grammaticalized thetical of y?ʹni goes back to its domain of origin (SG) by taking over a grammatical function within SG. Its trajectory of development leaves us with a cyclic process starting with co-optation, linking SG to TG, continues within TG (resulting into a grammaticalized thetical) and ends by linking SG to TG (re-integrating into SG).