تنوع بيماري‌زايي در جدايه‌هاي قارچ Mycosphaerella graminicola عامل بيماري لكه ‌برگي سپتوريايي گندم روي ارقام افتراقي

Pathogenicity Variation in Isolates of Mycosphaerella graminicola the Septoria tritici Blotch Pathogen on Differential Cultivars

در اين تحقيق واكنش گياهچه‌اي 21 رقم افتراقي گندم حاوي ژن‌هاي مقاومت Stb و چهار رقم شاهد نسبت به سيزده جدايه‌ قارچ M. graminicola كه در سال‌هاي 1390، 1391 و 1392 از مزارع آلوده استان‌هاي گلستان، خوزستان و ايلام جداسازي شده بودند، در شرايط گلخانه‌اي در قالب طرح كاملاً تصادفي مورد بررسي قرار گرفت. تجزيه ‎واريانس‎درصد نكروز و ‎درصد ‎پوشش ‎پيكنيد ‎سطح ‎برگ نشان ‎داد ‎كه ‎جدايه‌ها ‎در‎ ‎سطح احتمال يك ‎درصد ‎با ‎يك‌ديگر ‎اختلاف معني‌دار ‎داشتند‎.‎‏ ‎اثر رقم × جدايه نيز ‎در ‎سطح ‎احتمال يك ‎درصد ‎معني‌دار ‎بود ‎كه ‎بيانگر ‎وجود ‎برهمكنش ‎اختصاصي ‎بين ‎ارقام ‎و ‎جدايه‌هاي ‎مورد ‎مطالعه بود. نتايج تجزيه خوشه‌اي ارقام افتراقي گندم بر اساس درصد نكروز برگ و درصد پوشش پيكنيد سطح برگ نشان داد كه ارقام Riband (Stb15) و Shafir (Stb6) به ترتيب مقاوم‌ترين و حساس‌ترين (بعد از شاهد) ارقام نسبت به تمام جدايه‌ها بودند. جدايه‌هاي ‎مورد ‎بررسي، ‎الگوي ‎پرآزاري ‎متفاوتي ‎روي ارقام افتراقي ‎داشتند. ‎جدايه ‏SPII91005 از گرگان با ايجاد 42درصد سطح نكروز و 41درصد پوشش پيكنيد روي ارقام افتراقي بالاترين و جدايه SPII91004 از سردشت با ايجاد 19درصد سطح نكروز و پوشش پيكنيد پايين‌ترين شدت بيماري‌زايي را داشتند. نتايج اين تحقيق تنوع بالايي از نظر بيماريزايي در جدايه‌هاي قارچ عامل قارچ عامل بيماري را نشان داد كه مي‌تواند در اثر وجود فاكتورهاي بيماريزايي مختلف در اين جدايه‌ها باشد.

In the present study seedling response of 21 wheat differential cultrivars carrying different Stb resistance genes and four check cultivars to thirteen isolates of M. graminicola, collected from Golestan, Khuzestan and Ilam provinces during 2011, 2012 and 2013, were investigated in greenhouse, using a completely randomized design. Analysis of variance on leaf necrosis area and pynidial coverage percentage showed significant differences at 1% probability level among the isolates and also isolate × cultivar, indicating high variation in pathogenicity of isolates and specific interaction between isolates and cultivars. Cluster analysis of the data showed that Riband (Stb15) and Shafir (Stb6) cultivars were the highly resistant and highly susceptible cultivars to all isolates, respectively. Isolates showed different virulence patterns on differential cultivars. Isolate SPII91005 from Gorgan with 42% necrosis area and 41% pycnidial coverage had the highest and isolate SPII91004 from Sardasht with 19% necrosis and pycnidial coverage had the lowest disease severities. The results of this investigation showed a high variation in pathogenicity of the isolates which can be related to the virulence factors exist in these isolates.