تركيب‌پذيري برخي لاين‌هاي آفتابگردان (Helianthus annuus L.) از نظر صفات مهم زراعي

Combining Ability of some Sunflower (Helianthus annuus L.) Lines for Important Agronomic Traits

به منظور تهيه هيبريدهاي جديد و ارزيابي تركيب‌پذيري برخي لاين‌هاي نرعقيم و لاين‌هاي بازگردان باروري، سي و دو دورگ آفتابگردان حاصل از تلاقي چهار لاين بازگردان باروري شامل RN-3، RN-137، R-864 و R-217 با هشت لاين نرعقيم سيتوپلاسمي شاملCMS 19 ،CMS 51 ،CMS 156/1،CMS 456/2 ،CMS 522/2 ،CMS 1052/1 ،CMS 60/30 وMS 1221/1 در سال 1391 مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه دورگ‌هاي CMS19×R217، CMS1221/1×R137 و CMS19×R137 به ترتيب با 7008، 5545 و 5526 كيلوگرم در هكتار بيشترين عملكرد دانه را داشتند. هيبريد فرخ (شاهد) با 5412 كيلوگرم در هكتار از نظر عملكرد دانه در رتبه چهارم قرار گرفت. تجزيه واريانس لاين × تستر نشان داد كه اثر لاين‌هاي بازگردان باروري و لاين‌هاي نرعقيم سيتوپلاسمي كه برآوردي از تركيب‌پذيري عمومي است براي اكثر صفات زراعي مورد ارزيابي معني‌دار بود. لاين‌هاي بازگردان باروري R137 و R864 و لاين نرعقيم CMS19 بيشترين تركيب‌پذيري عمومي مثبت براي عملكرد دانه را داشتند. اثر متقابل لاين‌هاي بازگردان باروري و لاين‌هاي نرعقيم سيتوپلاسمي كه برآوردي از تركيب‌پذيري خصوصي است براي صفات تعداد روز تا رسيدگي فيزيولوژيك، قطر طبق، وزن هزار دانه و عملكرد دانه معني‌دار بود. بيشترين تركيب‌پذيري خصوصي براي عملكرد دانه متعلق به دورگ‌هاي CMS19 × R217 وCMS 456/2 × R217 بود.

Sunflower hybrids derived from crossing between four restorer lines and eight CMS lines were evaluated to access new sunflower hybrids and evaluate combining ability of the sunflower CMS and restorer lines in 2012. Restorer lines were RN-3, RN-137, R-864 and R-217 and CMS lines were CMS 19, CMS 51, CMS 156/1, CMS 456/2, CMS 522/2, CMS 1052/1, CMS 60/30 and CMS 1221/1. Results showed that hybrids CMS19×R217, CMS1221/1×R137 and CMS19×R137 had the highest seed yield (7008, 5545 and 5526 kgha-1, respectively). Hybrid farrokh (check) with 5412 kgha-1 located in the forth rank. Combining ability variance analysis of line × tester showed that restorers and CMS lines effect, general combining ability, was significant for the most evaluated traits. Restorers R137 and R864 and CMS19 had the highest positive general combining ability for seed yield. Interaction effect between restorers and CMS lines, specific combining ability, was significant for days to flowering, end of flowering, days to physiologic maturity, head diameter, 100 seed weight and seed yield. The highest specific combining ability for seed yield belonged to hybrids CMS19×R217 and CMS 456/2× R217