ارزيابي تنوع ژنتيكي ژنوتيپ‌هاي برتر گردو بر اساس خصوصيات پومولوژيك و فنولوژيك در استان چهارمحال وبختياري

Evaluation of Genetic Diversity Among the Superior Walnut Genotypes Based on Pomological and Phenological Traits in Chahar Mahal va Bakhtiari Province

يكي از روش‌هاي به نژادي گردو، شناسايي و گزينش ژنوتيپ‌هاي برتر در مناطق مختلف كشور است. به منظور دستيابي به ژنوتيپ‌هاي اميدبخش در استان چهار محال و بختياري، پژوهشي در مناطق اصلي گردوخيز استان انجام شد. به اين منظور برخي صفات فنولوژيك و پومولوژيك 58 ژنوتيپ انتخاب شده از مناطق مختلف استان بر اساس توصيف‌نامه IPGRI طي سه سال مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه كليه صفات مورد بررسي در محدوده ژنوتيپ‌ها معني‌دار بودند. بيشترين درصد مغز (88/62) و كمترين وزن پوست چوبي (27/4 گرم) متعلق به ژنوتيپ شماره 20 بود. ژنوتيپ شماره 3 ديربرگ‌ده‌ترين ژنوتيپ بود. ژنوتيپ‌هاي 18 و 42 (كد 9) پرمحصول‌ترين ژنوتيپ بودند. ژنوتيپ شماره 21 نيز بيشترين وزن ميوه (28/17 گرم) و بيشترين وزن مغز (11/10 گرم) را به خود اختصاص داد. نتايج تجزيه همبستگي ساده صفات، وجود همبستگي مثبت و منفي معني‌داري را بين برخي از صفات مهم نشان داد. بر اساس تجزيه خوشه‌اي، ژنوتيپ‌هاي با صفات مطلوب مغز و ميوه از ساير ژنوتيپ‌ها جدا شدند. با تجزيه به عامل‌هاي اصلي، صفات موثر در هفت گروه عاملي قرار گرفتند كه مجموعا 35/75 درصد واريانس كل را توجيه كردند. در تجزيه دي‌پلات تفاوت بين ژنوتيپ‌ها به خوبي نمايان بود و نتايج آن با نتايج تجزيه خوشه‌اي تطابق زيادي نشان داد. در نهايت ژنوتيپ‌هاي شماره 3، 5، 15، 18، 20، 21، 22 و 42 به عنوان ژنوتيپ‌هاي اميدبخش و قابل توصيه براي احداث باغ و استفاده در برنامه‌هاي به‌نژادي معرفي شدند.

One of the methods in walnut breeding is identification and selection of the best genotypes in different regions of the country. To achieve promising genotypes in Chahar Mahal va Bakhtiari province, this research carried out in walnut growing areas of the province. Some phenological and pomological traits of 58 selected walnut genotypes were evaluated based on the IPGRI descriptor during three years. Analysis of variance showed significant differences among genotypes for all traits. The highest kernel percentage (62.88) and the lowest shell weight (4.27 g) belonged to the genotype 20. The late leafing genotype was genotype 3. The most productive genotypes were genotype 18 and 42 (code number 9). Genotype 21 produced the highest nut weight (17.28 g) and kernel weight (10.11 g). Results of correlation analysis showed significant negative and positive correlations between some important traits. Based on cluster analysis, genotypes with desirable traits of kernel and nut were separated from other genotypes. By principal component analysis, effective characteristics were categorized in seven groups that explained 75.35% of total variance. In diplot analysis, differences among genotypes were evident and supported the results of cluster analysis. Finally, genotypes 3, 5, 15, 18, 20, 21, 22 and 42 were recognized as promising genotypes and recommendable for orchard establishment and for use in breeding programs.