انديشه سياسي قاضي نورالله شوشتري (956 -1019ق)

(Ghazi Noorollah Shoushtari’s Political Thought (956-1019 AH

قاضي نورالله شوشتري (956 ـ 1019 ق)، از عالمان صوفي‌مشرب شيعه عصر صفوي بود كه در تحول گفتمان سياسي ـ شيعي روزگارش، بس تاثير گذارد. آثار او را از ديد معرفت‌شناسي ديني بررسيده‌اند، اما تا كنون پژوهشي درباره انديشه سياسي وي صورت نپذيرفته است. اين مقاله كه تازه‌ترين تحقيق در اين زمينه به شمار مي‌رود، بر پايه روش جستاري توماس آرتور اسپريگنز، انديشه سياسي قاضي شوشتري را در مهم‌ترين آثارش مانند مجالس المومنين، صوارم المهرقه، احقاق الحق، مناصب النواصب و رساله اسيله يوسفيه، مي‌كاود. بنابر نتايج تحقيق، زمانه قاضي شوشتري و فضاي گفتماني آن دوره، مانند گفتمان شيعي ضد سني و اصولش (توحيد، معاد، نبوت و امامت)، تعريف و تفسير مسايل هستي‌شناختي و انسان‌شناختي از منظر روحانيان شيعه و صوفي‌مشرب، مهم‌ترين دلالت‌هاي معرفتي انديشه سياسي شوشتري بود. هم‌چنين لزوم استفاده از تقيه در برخي از هنگامه‌هاي ناگزير و حساس، دفاع از امامت و عقايد شيعي، ناگزيري هم‌گرايي سياسي متصوفه واقعي و شيعيان در برابر اهل‌سنت، تفهيم اتهامات دشمنان تاريخي تشيع در مناظرات سياسي و اعلام فزوني شمار شيعيان جهان و آسيب‌شناسي تصوف اسلامي، مهم‌ترين دلالت‌هاي تبييني (وضعيتي)، هنجاري و تضمنات سياسي انديشه قاضي شوشتري به شمار مي‌روند.

Ghazi Noorollah Shoushtari (956-1019 AH), one of the eminent mystic-Shia jurists and scholars of Safavid era, played an influential role in transforming the political-Shiite discourse of his time. Although his works have been studied from religious epistemology viewpoint, no research has so far been conducted regarding his political thoughts. The present paper, as the most recent study on this issue, investigates Ghazi Shoushtari’s political ideology in his main works including “Majalis al-Momineen”, “Savarem Almohraqeh”, “Ahqaq al-Haq”, “Manaseb Alnavaseb”, and “Asaleh Yusufiyeh” dissertation, using Thomas Arthur Spring’s research method. The findings reveal that at the time of Ghazi Shoushtari, anti-Sunni Shia discourse and its premises (Monotheism, Resurrection, Prophetic mission, and Imamate), the definition and interpretation of ontological and epistemological issues from the point of view of Shia scholars and mystics laid the foundations of Ghazi Shoushtari’s political epistemology. Moreover, the necessity of dissimulation (taqiyye) on some sensitive occasions, defending the status of Shia Imams and beliefs, unavoidable political coalition of real mystics and Shiites against Sunnis, clarifying the slanders made by enemies in political debates and pathological studying of Islamic mysticism can be considered as the main indications in the political ideology of Ghazi Shoushtari.