دليل عقل در ديدگاه شيخ انصاري

Intellectual reason in prespective of sheikh ansāri

براي شناخت نقش دليل عقل در استنباط احكام شرعي در سيره نظري و عملي شيخ انصاري(ره)، بررسي متون فقهي استدلالي و اصولي وي بر اساس روش تحليل محتوي انجام شده ‌است.نتيجه تحقيق نشان مي‌دهد او عقل را به عنوان رسول باطني مطرح وحجيت آن را به اين دليل مي پذيرد.وي به استقلال عقل در حكم باور دارد و قبح برخي محرمات شرعي را به دليل عقل مستقل مستند مي‌كند.وي نيز اعلام مي‌دارد كه دليل عقل قطعي در تعارض با نص مقدم است،و در مقام تعارض امارات، انتخاب اقوي به دليل عقل است،در استدلال به عمومات عقل ياري كننده دليل شرع است. وي عقل را حاكم به اجتناب از محرمات شرعي و در مواردي درك حكم شرع را به عقل مي‌داند و بيان مي كند كه در مواردي تكليف خطاب شرعي به دليل عقلي ساقط مي شود. او وجوب تحصيل موافقت با حكم شارع را به دليل عقلي اثبات مي كند. در مواردي استصحاب را دليلي عقلي مي داند و مقدمات آن را به صورت قضيه عقلي به اثبات مي رساند. شيخ انصاري دليل عقل را موسس برخي قواعد كلي ميداند.

The purpose of thise study is to recognize the rule of Intellectual reason (dalil aghl) in deduction (istinb?t) of religious edicts in Sheikh Ansari’s perspective. The study method is analyzing jurisprudential contents of his relevant books. The results show: he believes that Intellect is an inward messenger, so he accepts its validity and independent Intellectual edict (therefor ugliness of unlawful can be recognized by Intellect), certain Intellectual reason Take precedence over the Signification, in confliction cases, the stronger Religious reasons prefered by Intellectual reason, it helpes Religious reasons to reasoning for generalities. Sheikh Ansari states that the Intellectual reason commands to avoid something as unlawful and it sometimes rejects unlawful. He says that Religious edicts sometimes recognize through Intellectual reason. He proves incumbency of achieving conformity with the commandment of God. In some cases he regards to priciple of continuance (Isti???b) as Intellectual reason. And ultimately in his viewpoint it establishes some general jurisprudential principles and rules