پسوند گذشته ساز در لري كهگيلويه و بويراحمد

Past-making Suffix in Lori Dialect

پژوهش حاضر به منظور بررسي ماهيت زيرساختي [j] روساختي در صورت تصريفي گذشته افعال گويش لري شهر ياسوج، مركز استان كهگيلويه و بويراحمد انجام شده است. با توجه به تنوع موجود بين گويش هاي مختلف اين منطقه، گاه تفاوت هايي در تلفظ اشكال تصريفي زمان گذشته افعالي مانند «ديدن، رسيدن، نهادن، برخاستن و...» كه در زيرساخت آنها همخوان [d] وجود دارد، مشاهده مي‌شود به اين صورت كه در روساخت به جاي همخوان [d]، در برخي صورت هاي تصريفي، دال زاگرس [•?] و در برخي ديگر [j ] ظاهر مي گردد. در تقطيع تكواژي افعال نام برده اين مسيله مطرح است كه [j] ظاهرشده در روساخت، تكواژ ميانجي است يا حاصل فرايند نرم-شدگي [d] موجود در زيرساخت. در اين راستا، وجود رابطه اي ميان [j] و دال زاگرس [•?]، هم‌چنين ارتباط اين دو با [d] فارسي و قاعده مند بودن اين فرايند مورد بررسي قرار گرفت. شواهد زبان‌شناسي درزماني و هم‌زماني حاكي از آن است كه زنجيره اي از قواعد شامل نرم شدگي، درج و حذف در شكل گيري ساختار تصريفي گذشته افعال مورد بحث دخيل اند؛ درحالي كه برخي بر اين عقيده اند كه صرفاً فرايند درج در ساختار گذشته اين افعال رخ داده است و در نتيجه [j] ظاهرشده در روساخت، تكواژ ميانجي محسوب شده، در تقطيع به صورت يك تكواژ جداگانه آوانويسي مي شود. نمونه ها و مثال هاي مورد استفاده در اين پژوهش برگرفته از اطلاعات ضبط شده از گويشور لري ساكن شهر ياسوج است. نتايج حاصل از تجزيه و تحليل اين داده ها به‌صورت مجموعه اي از قواعد واج-شناختي ارايه شده است. واژه‌هاي كليدي: گويش لري، زبان لري، كهگيلويه و بويراحمد، نرم شدگي، حذف، درج، ابدال، دال زاگرس، صامت ميانجي/تكواژ ميانجي

This article deals with deep structure of [j] in the surface structure of the inflectional form of the past tense verbs of Lori dialect of a city in Iran called Yasooj, Capital of Kohgiluye and Boyerahmad Province. Considering diversity of dialects in this region,sometimes differences have been noticed in past tense pronunciation of verbs such as: to see, to arrive, to put, to get up,… in which there is a [d] in deep structure which has been pronounced as [Daal-e Zagros] or [j]. In Morphologi-cal analysis of those verbs, it is wondered whether [j] appears in the surface structure is an intervene morpheme or a product of softening of [d] in deep structure. Consequently, the possibility of a relationship between [j] and [Daal-e Zagros], if they are related to [d] in Farsi, and what are the regulations behind it are studied. Synchronic and diachronic linguistics prove that there is a sequence of linguistic rules involved in the past tense formation of the mentioned verbs including: softening, epenthesis and elision. Some people believe that it is only “epenthesis” that happens in the past tense form of those verbs, so that [j] appears in the surface structure is an intervene morpheme and in morphological analysis it should be concerned as an individual morpheme. The database used in the current study has been collected from a native speaker of Yasooj. Results of this article are issued via sets of phonological rules. Keywords: Lori Dialect, Lori Language, Kohgiluye and Boyerahmad, Softening, elision, epenthesis, shift, Daal-e Zagros, intervene consonant, intervene morpheme