فرضيه‌اي در باب علت «خطاپذيري فهم‌ها از قرآن »

Hypothesizing about the Cause of Fallibility in Understanding the Qurʹʹan

چكيده مقاله حاضر، به طرح فرضيه‌‌اي درباره علت امكان راهيابي خطاي ناعامدانه به فهم‌هاي صادقانه و عالمانه از قرآن مي‌‌پردازد. بر وفق فرضيه مزبور، هر فهمي‌‌ از آيات قرآن، ناگزير بر مجموعه‌‌اي از مباني و مقدمات استوار است و مقدمات فهم متن، چنان گسترده و متنوع‌اند و چنان از هرسو، امكان آشكار شدن زوايايي نهان از فهم متن انتظار مي‌‌رود، كه امكان احصا شدن مقدمات فهم، عملاً منتفي مي‌‌گردد. در نتيجه هر فهمنده در مقام فهم قرآن، علاوه بر مقدماتي و مفروضاتي كه نسبت به آنها آگاهي دارد، ناگزير به برخي از مقدمات هم اتكا دارد كه نزد وي آشكار نيستند و صحت آنها در معرض پژوهش او قرار نگرفته است. پنهان ماندن و تحقيق نشدن برخي از مقدمات فهم متن نزد فهمنده قرآن، زمينه را براي تاثيرگذاري مقدمه‌‌اي ناصواب و به تبع آن شكل گيري تفسيري خطا فراهم مي‌‌سازد.

Abstract The present paper proposes a hypothesis about the cause of error which creeps unwittingly in an honest and wise understanding of the Qurʹan. According to this hypothesis, any understanding of the Quran is inevitably based on a set of principles and premises and the premises of understanding the text can not be enumerated because they are so numerous and variant and the possibility of some hidden aspects being revealed is so high that recovering of all premises is practically impossible. As a result, in interpreting the Qurʹan, any interpreter may inevitably use, in addition to conscious premises, some premises which are not apparent to him as he may have failed to investigate ? them properly. As some of the premises for understanding the text may be left unchecked and remain hidden to the interpreter, it is possible that the incorrect premise create an incorrect interpretation.