طرح فلسفه تاريخ براي علم در‌انديشه متاخر هوسرل

Plan of Philosophy of History for Science in Husserl’s Later Thought

چكيده اين نوشتار بر اساس آخرين اثر هوسرل بحران علوم اروپايي و پديده‌شناسي هوسرل بر دو مقوله اصلي تاكيد مي‌‌كند: از يك سو علم جدا شده از زندگي و فرهنگ بشر به بحران مي‌‌انجامد و ريشه‌يابي بحران نيازمند تامل غايت شناختي- تاريخي است. هوسرل با پژوهش غايت‌شناختي- تاريخي در باره معناي اوليه علم و جستجوي بداهت‌هاي اوليه‌اي كه علم بر آن استوار شده، مي‌‌كوشد تا راهي براي خروج از بحران بيابد. از سوي ديگر، او زيست جهان را به عنوان بنياد و زمينه‌اي كه علم بر آن استوار مي‌‌شود معرفي مي‌‌كند و با تشخيص تقدم زيست جهان از حيث اعتبار وجودي، سعي دارد به سرچشمه‌هاي شهودي علم بازگردد. زيست جهان به مثابه «بنياد معني» علم جديد، افق رسوب تاريخي معناها و آگاهي از آن متضمن آگاهي از تاريخ قصدي است. بنابراين در پديده‌شناسي متاخر هوسرل، هم بر نقش تامل تاريخي به مثابه رويكردي براي شناخت سير تفكر و علم تاكيد مي‌‌شود و هم تاريخ همچون افق و بستر علم درنظر گرفته مي‌‌شود.‌ايده اساسي ‌اين نوشتار آن است كه در تدوين يك فلسفه تاريخ براي علم در چارچوب‌انديشه متاخر هوسرل، مفهوم بحران نقش اصلي‌ ايفا مي‌‌كند. با توجه به بحران علم، هوسرل چگونه از مولفه تاريخ بهره مي‌‌جويد؟ آيا هوسرل با تشخيص بحران، از مفاهيم عقل، فلسفه و علم رويگردان شده و به نسبي‌گرايي و تاريخ‌گرايي متوسل مي‌‌شود يا همچنان به روياي «فلسفه به مثابه علم متقن» باور دارد و در جهت احياي عقل و بهبود علم مي‌‌كوشد؟

Abstract The present article, consistent with Husserl’s last work under the title The Crisis of European Sciences and Transcendental Phenomenology, highlights two main categories. On the one hand, the science as devoid of human life and culture leads to crisis. Through his identification of the roots of the crisis adopting a teleological-historical inquiry into the primal meaning of science and his search for original self-evident primacies upon which science rest, Husserl made an attempt to find a way out of this problem. On the other hand, he presents life-world as the meaning-fundament of science and strives to shift back to science’s intuitional origins through the realization of the priority of life-world as the source of ontic validity. The life- world as the meaning-fundament of the modern science implies the historical sediment meanings and being conscious of these meanings involves awareness of intentional history. Accordingly, Husserl’s later phenomenology puts emphasis on both the role of historical reflection as an approach for the identification of the historical route of thought and science and on history as the horizon and context of science. The main thesis of the present article is that in order to plan a philosophy of history for science in the framework of Husserl’s later thought, the concept of crisis plays the major role. How does Husserl make use of history to deal with the crisis of science? Upon his realization of the crisis, does he relinquish the concepts of reason, philosophy and science and make an appeal to relativism and historicism or does he likewise believe in the dream of “philosophy as pure science” and strives to revive reason and improve science?