پديد آورندگان :
صرافي، مظفر نويسنده دانشگاه شهيد بهشتي، دكتراي برنامه ريزي شهري و منطق هاي s, m , توكلي نيا، جميله نويسنده دانشگاه شهيد بهشتي، دكتراي جغرافيا و برنامه ريزي شهري t, j , چمني مقدم، مهدي نويسنده رشته جغرافيا و برنامه ريزي شهري - دانشگاه شهيد بهشتي ch, m
كليدواژه :
دولت , طرح جامع , برنامه ريزي سنتي , ايران , برنامه ريزي شهري , جايگاه برنامه ريزان
چكيده فارسي :
برنامه ریزان به عنوان میانجی گران بین شناخت و كنش، جایگاه مهمی در به ثمر رسیدن مطلوبها در فرایند برنامه ریزی هر جامعه ای دارند. روند رویكردهای اخیر كه مبتنی بر اجتماع و سیاسی شدن فرایند برنامه ریزی و بالطبع، دور شدن از فرایند برنامه ریزی صرفاً فنی، كالبدی و عقلانی بوده است، ذهنیت تغییر در بسیاری از راهبردهای برنامه ریزی را سبب شده است. برنامه ریزان در رویكردهای جدیدتر ترغیب شده اند تمامی تلاششان را معطوف به استفاده از تمامی نیروها، جهت پیشبرد اهداف، برای خلق جهانی بهتر كنند. رسیدن به این وضعیت، اصلاً روندی ساده و در دسترسی نبوده است. هنوز در بسیاری از كشورها (و ازجمله در كشور ما)، بخش عمده ای از تلاش برنامه ریزان در فرایند برنامه ریزی به سبب تعریف ناقص و ناكارآمد، و همچنین دخالت های دولتی، عملاً بی نتیجه مانده است. این مقاله می كوشد با نگاهی انتقادی، فرایند برنامه ریزی و جایگاه برنامه ریزانِ علم گرا و فن گرای كنونی كشور را بررسی و ضرورت تغییر روش برنامه ریزی، به روشهای اجتماع محور و سیاست محور را یادآوری كند و برنامه ریزان را به بازتعریف جایگاه خود در برنامه ریزی دعوت نماید. در این مقاله تلاش شده است ابتدا از طریق مطالعات اسنادی انتقادهای اصلی واردشده بر برنامه ریزی فنی و سنتی كه برنامه ریزی غالب در كشور است، بررسی شود و سپس این انتقادها در روند مطالعات كشور مورد كنكاش قرار گیرند. ازآنجایی كه بخش عمده ای از مطالعات كشور توسط شركت های مهندسان مشاور، صورت می گیرد؛ از طریق مصاحبه با مدیران عامل بزرگترین شركت های مهندسین مشاور كشور، چالشهای پییش روی برنامه ریزان مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است. این مطالعه نشان می دهد نقش برنامه ریزان در بین اضلاع اصلی جامعه یعنی دولت و اجتماع جانبدارانه، ناقص و پرایراد است، برداشتهای برنامه ریزان از برنامه ریزی نیز بسیار ناپخته، یخ زده و تغییرنیافته است و برنامه ریزی به واسطه ویژگی جانبدارانه و درونی شده در درون ساختار دولت یك طرفه و كاسب كارانه شكل گرفته است.
چكيده لاتين :
Despite the fundamental economic, social, political and technological transformations, urban planning process has not undergone any sensible change since 1968 to the present time and the role and position of planners and its prominent actor, i.e. the government, have remained invariant. A major part of this change has resulted from the viewpoint held by planners who see the planning process as a technical, physical and intellectual process. In the present study, using concepts such as “knowledge”, “reality”, “rationality”, “value”, and “policy” an attempt has been made to criticize the traditional planning process, which is the dominant process in Iran. This study, by introducing other alternatives of scientific knowledge and instrumental rationality and exhibiting some gaps in the robust framework of the reality emphasized in traditional planning, addresses the role of values, experience, and mentality of planners as well as policy and policy implementation employed by social activists in the planning process. Furthermore, it reviews the unbiased and value-free perceptions of traditional values. For this purpose, through interviewing the managing directors of the country’s largest consulting engineering companies, which are in charge of preparing designs in Iran, we have investigated their various mentalities, perceptions, and experiences about the forces and approaches influencing the planning process. The reason why we have chosen company directors instead of project managers or design experts is that directors are more involved in the interactions with different actors in the planning process. After conducting the interviews with 15 managing directors, the contents of the interviews were scripted and the results were applied to review the framework of traditional planning process. Since government, in contrast to society, holds all the powers and fulfills all the duties and is involved in almost all urban planning processes, by drawing five abstract states of planners’ positions (governmental planners, government-serving planners, independent planners, public-serving planners, and public planners) we have assumed that there is a distance between the two main sides of society (government and community) where planners find an angled position with these two elements of society. By defining this position, planners in the planning process determine their relations with each of the primary forces where the smaller the angle, the closer the relationships.
