تاملي بر چشم‌انداز سازمان در پرتو استعاره‌هاي قرآني

A Reflection on the Organizational Vision in the Light of Quran’s Metaphors

امروزه بخش بزرگي از زندگي انسان‌ و تلاش‌هاي بشري، در سازمان‌ و براي دستيابي به اهداف آن صرف مي‌شود، از اين‌رو شايسته است سازمانها به بستري مناسب براي سعادت ابدي انسان و آرامگاه امروز او مبدل شوند، براي حركت به اين سو بايد در جستجوي مبدا و مبناي اين دگرگوني بود تا قابليت تغيير جهتگيريها، فرايندها و رفتارهاي سازمان را داشته باشد، با مروري در ادبيات مديريت ميتوان تا اندازه زيادي اين موضوع را در چشم‌انداز رهبر سازمان (و يا مديران عالي سازمان كه نقش رهبري را بر عهده دارند) جستجو كرد، بر اين اساس، در مقاله حاضر تلاش شد كه مفهوم چشم‌انداز سازماني با رويكرد توحيدي و از منظر قرآن كريم مورد تحليل و بررسي قرار گيرد. بدين منظور در مرحله اول، پس از عرضه مفاهيم، استعاره‌ها و كاركردهاي چشم‌انداز به قرآن كريم، با مراجعه به تفسير‌هاي الميزان و تسنيم، واژه‌هايي كه ميتوانند، نمايانگر نظام مفهومي چشم‌انداز از ديدگاه قرآن كريم باشند شناسايي شد، سپس در مرحله دوم تحقيق، با كمك نتايج مرحله اول با يازده نفر از مديران صنايع مختلف كشور مصاحبه اكتشافي و نيمه‌ساختار يافته صورت گرفت و نتايج كدگذاري و با كمك روش تحليل تم، بررسي شدند، در مرحله سوم، نتايج در قالب پرسشنامه دلفي به خبرگان پژوهش عرضه شد و در صورت نياز مورد اصلاح و بازبيني قرار گرفت، در نهايت مفهوم چشم‌انداز سازماني و ماهيت آن با كمك چهار استعاره قرآني و مفاهيم اقتباس شده از مصاحبه خبرگان در قالب يك مدل مفهومي بازسازي شد.

Today, a large part of human life and human efforts is spent to achieve organizationʹs goals. So organizations should be the context for human eternal happiness. What is the basis of this transformation in organization processes and behaviors? Reviewing management literature guides us to the "vision" of organizations’ leaders and highly ranked managers. This paper is trying to investigate such concept based on a monotheistic perspective and from the viewpoint of Holy Quran. For this purpose, research was conducted in four stages. First, the related concepts were introduced and metaphors and functions of "vision" were identified. Then, referring to "Al-mizan" and "Tasnim", those words and concepts which present the conceptual system of ‘vision’ from the perspective of Quran were recognized. Second, interviews were arranged with 11 industrial managers in Iran and the findings were coded and investigated through theme analyzing method. Third, the findings were offered to research experts in terms of Delphi Questionnaires and were reviewed and revised if necessary. Finally the concept of “vision” and its nature has been reconstructed based on four Quran’s metaphors and the concepts inferred from the experts’ interviews in a framework of a conceptual model.