نقش بازرگانان در بافت تاريخي شهر يزد در عصر قاجار

The Effect of Merchants on the Historical Context of Yazd City in Qajar Era

موقعيت ممتاز، تاريخي و جغرافيايي ايران، موجب بسط تجارت و انباشت سرمايه در غالب ادوار تاريخي اين سرزمين بوده است. در دوره قاجار، اين برتري راهبردي كشور، با توسعه تجارت جهاني همراه گشته، رونق دوچندان اقتصادي و بازرگاني ايران را به ارمغان آوردند. اين وضع، شكوفايي چشمگير تعدادي از كلان‌شهرهاي كشور نظير يزد را سبب گرديد. نوشتار حاضر، با بهره‌گيري از نتايج پژوهش‌هاي تاريخي و منابع مكتوب و شواهد عينيِ فرهنگي ـ تاريخي شهر يزد، دلايل رونق اقتصادي شهر يزد در دوران قاجار و تاثير بازرگانان بر بافت تاريخي آن را مورد بررسي قرار داده است. يافته‌هاي اين پژوهش، نشان مي‌دهد كه تحولات ناشي از انقلاب صنعتي در تجارت جهاني، رونق تجارت خارجي ايران، موقعيت راهبردي شهر يزد و استقرار زرتشيان تجارت‌پيشه‌اي را كه با پارسيان هند ارتباط بازرگاني گسترده داشته‌اند، از دلايل موثر پيشرفت اقتصادي و بازرگاني يزد در دوران قاجار بوده است. اين شكوفايي اقتصادي، خود زمينه‌ساز حضور تعداد بسياري از بازرگانان در اين شهر گرديد كه با اسكان در محلات مختلف شهري، بافت تاريخي آن را دگرگون ساختند.

The grand historical and geographical state of Iran has led to the development of commerce and the storage of investment during the historical eras of this land. In Qajar era, this strategic advantage of the country has been along with the advancement of universal commerce and could be the provider of double economic and commercial prosperity of Iran. These conditions led to the noticeable flourishing of numerous macro cities of the country such as Yazd. Taking advantage of the historical researches, written sources and objective cultural-historical evidences of Yazd, the present writing has investigated the reasons of economic prosperity of this city in Qajar era in addition to the effect of merchants on its historical context. The findings of this research reveal that the effective causes of economic, commercial development of Yazd in Qajar time are deemed to be the changes resulted from the industrial revolution within the universal commerce, the prosperity of external commerce of Iran, strategic position of Yazd and the settlement of merchant Zoroastrians having a great commercial relationship with India’s Persians. This economic flourishing led to the presence of a lot of merchants in this city who change the Historical Context of Yazd by settling in the diverse urban areas.