رويكرد ايديولوژي‌هاي سياسي به مقوله انسان‌شناسي

Approaches Adopted by the Political Ideologies to Anthropology

يكي از مولفه‌هاي اصلي هر ايديولوژي انسان‌شناسي آن است. ايديولوژي‌هاي سياسي از حيث اين‌كه مجموعه‌اي از آموزه‌هاي سياسي معطوف به عمل و بر مبناي عقل‌اند كه به‌منظور ايجاد تغيير و تصرف در اجتماع و اركان آن در اراده نفساني بشر شكل گرفته‌اند قسمت عمده‌اي از مباحث خود را بر انسان‌شناسي سياسي متمركز كرده‌اند، خاصه در دنياي معاصر كه علاوه بر گسترده شدن ابعاد آن، صبغه استراتژيك نيز پيدا كرده است. امروزه انسان‌شناسي شاخه‌اي علمي است كه به تمام مسايل انسان، از رفتار اجتماعي گرفته تا هنر، مذهب و اخلاق، مي‌پردازد و مهم‌تر از آن ـ آنچه در اين‌جا مد نظر ماست ـ نگاه و رويكرد فلسفه يا ايديولوژيِ سياسي به انسان به‌عنوان اشرف موجودات در كره خاكي است. از منظر سياست، در كنار مولفه‌هايي چون هستي‌شناسي، معرفت‌شناسي و فرجام‌شناسي، هر مكتب سياسي بايد تكليف خود را با «انسان» و ماهيت او مشخص كند تا بر مبناي اين شناخت بتواند رابطه انسان و سياست را در نيل به كارويژه‌اي كه ايديولوژي آن را تجويز كرده است تبيين و تشريح كند. در اين مقاله سعي شده است تا با تبيين مباني مكاتب و ايديولوژي‌هاي عمده سياسي معاصر و افزودن رويكرد الهي و فرامادي اسلام به ايديولوژي‌هاي مادي و دنيامدار يادشده، ابعاد گوناگون رابطه شناخت انسان با سياست از منظرِ اين ايديولوژي‌ها به بحث گذاشته شود و گامي در حوزه مطالعات نظري تطبيقي برداشته شود.

One of the main constituents of each and every ideology is its own anthropology. Political ideologies are sets of political teachings aimed to action and based on reason to make changes and manipulations in the society and its sectors, which are formed in the human mind. Thus, they have founded a main part of their topics on the political anthropology, in particular in the contemporary world in which not only various aspects of anthropology are developed, but they find a strategic taint as well. Today, as a discipline, anthropology discusses all issues with which man deals- from social behavior to arts, religion, morality and the like. More important is what we want to discuss i.e. anthropology as the approach adopted by a philosophy or political ideology to man as the noblest creature living on the Earth. From a political viewpoint, apart from issues such as ontology, epistemology, eschatology, each and every political school should decide about man and his nature so that, on the basis of such knowledge, it may explain and describe the relation between man and politics to attain the aims prescribed by that ideology. The present article tries to explain foundations of political schools and ideologies (whether Divine or materialist), and in this way, it goes to study political anthropology as viewed by such ideologies, and discuss various aspects of the relation between manʹs knowledge and politics.