بررسي تغييرات الگوهاي خود همبستگي فضايي درون دهه اي بارش ايران طي نيم قرن اخير

بارش از متغيرترين عناصر اقليمي است. اين تغييرات هم در بعد مكان و هم در بعد زمان در قالب اقليم منطقه رخ مي دهد. هدف از اين مطالعه بررسي خودهمبستگي فضايي تغييرات درون دهه اي بارش ايران طي نيم قرن اخير در ايران است. بدين منظور داده هاي بارش روزانه با استفاده از 664 ايستگاه همديدي و اقليمي طي دوره 1340 تا 1390 استخراج و به عنوان پايگاه داده ها (داده هاي اسفزاري) استفاده گرديد. به منظور دست يابي به تغييرات درون دهه اي بارش ايران از روش هاي زمين آماري مانند خودهمبستگي فضايي شاخص موران جهاني،[1]شاخص انسيلين محلي موران[2]و لكه هاي داغ[3]و همچنين از امكانات برنامه نويسي در محيط متلب[4]، سورفر[5] و سيستم اطلاعات جغرافيايي[6]بهره گرفته شد. نتايج حاصل از اين مطالعه نشان داد كه تغييرات درون دهه اي بارش ايران، الگويِ خوشه اي بالا دارد. در اين بين بر اساس شاخص موران محلي و لكه هاي داغ، بارش در كرانه هاي ساحلي و بخش هايي از غرب و جنوب غرب كشور (عمدتاً كوه هاي زاگرس) داراي خودهمبستگي فضايي مثبت (خوشه هاي بارش با ارزش بالا) و بخش هايي از نواحي مركزي و همچنين بخش هايي از جنوب شرق كشور (عمدتاً زابل) داراي خودهمبستگي فضايي منفي (خوشه هاي بارش با ارزش پايين) بوده است. در ساير مناطق ايران بارش هيچ گونه الگوي معني داري يا خودهمبستگي فضايي نداشته است. به منظور بررسي تغييرات چرخه هاي بارش، از روش تحليل طيفي بهره گرفته شد. نتايج حاصل از روش مذكور، نشان دهنده وجود چرخه هاي كوتاه و ميان مدت در بارش سالانه كشور است.