مفهوم سازي جديد از قاعده لطف و وجوب آن در آثار آيت‌الله سبحاني

تاسيس مفهوم جديد لقاعده اللطف و وجوبها في كتب آيه الله السبحاني

غالب متكلمان پيشين بر اين مبنا كه ارسال رسل از مصاديق لطف مقرِّب است، از طريق قاعده لطف به اثبات ضرورت ارسال رسل مي‌پرداختند. از تعابير علامه حلي در كشف المراد، برخي چنين استنباط كردند كه ارسال رسل از مصاديق لطف نيست؛ و به همين سبب، قاعده لطف از نظر ايشان كارآيي خود را براي اثبات ضرورت نبوت از دست داد. از سوي ديگر، از شيخ مفيد به بعد، نظريه‌اي رواج پيدا كرد كه لطف را عقلاً واجب نمي‌دانست و در نتيجه، كارآيي آن را در اثبات مسايل عقيدتي به چالش مي‌كشيد. آيت‌الله سبحاني براي حل اين مشكل، قايل به تفصيل شده و بر آن است كه برخي مصاديق لطف مقرِّب، عقلاً واجب و برخي وجوب عقلي نداشته و تنها لازمه جود و تفضل خداوندند. در مقاله حاضر، مباحث مذكور در آثار آيت‌الله سبحاني بررسي شده و حدود توفيق و كارآيي آن‌ها مورد ارزيابي قرار گرفته است.

Based on the basis that sending the prophets is one of the cases for Lutf al-muqarreb, the majority of the previous Mutakallemun proved the necessity of sending the prophets by the Lutf rule. From Allah al-Hilli in Kashful-Murad, some grasped that sending the prophets is not a case for the Lutf rule. Thus, from their opinion, the Lutf rule is no longer useable for proving the necessity of prophet-hood. In the other hand, from Sheik al-Mufid upwards, another theory had been current that Lutf is not rationally necessary, and as a result, its effectiveness in proving the belief issues has been challenged. To resolve this problem, AyatullahSubhani separated between the cases. He maintains that Luft al-Muqarreb in some cases is rationally necessary and in some other cases is notnecessary, but is a demand of Godʹs grace and bestow. In present article, the above mentioned discussions are examined in the AyatullahSubhaniʹs works and its success and failure extents are evaluated.