پراكنش و ويژگي هاي ريخت شناسي پارازيتوييدها و هايپرپارازيتوييدهاي سپردار واوي پسته Lepidosaphes pistaciae (Hem.: Diaspididae) در استان اصفهان

Distribution and morphological characteristics of parasitoids and hyperparasitoids of Lepidosaphes pistaciae (Hem: Diaspididae) in Isfahan Province

سپردار واوي پسته Lepidosaphes pistaciae (Hem.: Diaspididae) يكي از آفات مهم در مناطق پسته‌كاري كشور، به ويژه در باغ‌هاي سمپاشي ‌شده است. اين مطالعه با هدف تعيين پراكنش پارازيتوييدها و هايپرپارازيتوييدهاي اين شپشك در استان اصفهان و بررسي مشخصات مرفولوژيك آن ها در سال هاي 1382-1383 اجرا شد. براي تعيين مناطق پراكنش اين گونه‌ها از پنج منطقه ي پسته‌كاري اصفهان نمونه‌برداري شد و بدين ترتيب حضور يا عدم حضور گونه‌هاي گزارش شده در اين مناطق و نيز احتمال وجود گونه‌هاي ديگر مورد بررسي قرار گرفت. همچنين بعضي از خصوصيات مرفولوژيك آن ها در مراحل مختلف رشد به منظور تفكيك نمونه‌ها از يكديگر بررسي شد. نتايج نشان داد از پنج منطقه ي مورد مطالعه، در سه منطقه، چهار گونه ي زنبور شامل Coccobius annulicornis Ratzeburg، Aphytis sp.، Zaomma lambinus (Walker) و Ablerus sp. در باغ هاي پسته فعال هستند. همچنين مشخص شد جنس ماده ي زنبور C. annulicornis به صورت يك پارازيتوييد داخلي روي سپردار واوي پسته عمل مي‌كند در حالي كه لاروهاي جنس نر به صورت هايپرپارازيتوييد روي افراد خودي رشد و نمو مي كنند. گونه ي Z. lambinus نيز به صورت هايپرپارازيتوييد داخلي روي لاروهاي كامل و به ندرت روي شفيره‌هاي پارازيتوييد داخلي و همچنين روي لاروهاي پارازيتوييد خارجي تغذيه مي‌كند. گونه ي Ablerus sp. به صورت هايپرپارازيتوييد خارجي روي لارو كامل و شفيره‌هاي جنس نر و ماده پارازيتوييد داخلي رشد و نمو مي‌كند.

Lepidosaphes pistaciae Archangelskaya (Hem: Diaspididae) is an important pest of pistachio in sprayed orchards in Iran. This study was carried out to determine the local distribution of the parasitoids of pistachio oystershell scale in Isfahan Province, during 2003-2004 and to study the morphological characteristics of various developmental stages. A sampling program was conducted in five locations of pistachio production areas. In addition, some morphological characteristics of developmental stages in collected parasitoids were studied. As a result, four species were collected and identified from three locations of pistachio orchards. Among the parasitoids associated with L. pistaciae the female Coccobius annulicornis Ratzeburg was the internal parasitoids of L. pistaciae, while, the males fed on their own species as hyperparasitoids. Moreover, Zaomma lambinus (Walker) feeds as endo-hyperparasitoid on mature larval stage of endo-parasitoid and ecto-parasitoid and rarely on pupal stage of endo-parasitoid. It seems that Ablerus sp. feeds as ecto-hyperparasitoid on mature larval and pupal stages of endo-parasitoid.