شناسايي پهنه هاي همگن بارش سنگين و ابرسنگين ايران زمين به كمك نمايه هاي كنترل كيفيت پراش درون گروهي

Recognition of homogeneous regions of heavy and super heavy precipitation in Iran by intergroup variance quality control indices

هدف از اين مطالعه ارايه الگويي براي خوشه بندي مكاني بارش هاي ايران مي باشد. به اين منظور، از داده هاي روزانه بارش ميان يابي شده يك پايگاه داده موسوم به اسفزاري** طي بازه زماني 1/1/1340 تا 11/10/1383 استفاده شده است. بر اساس محدوده جغرافيايي ايران و دوره زماني مطالعه يك پايگاه داده در ابعاد 7187×15992 كه بر روي سطر ها زمان (روز) و بر روي ستون ها مكان قرار داشت، تشكيل شد. براي هر روز تقويمي از سال و هر سلول مكاني، مقادير بارش سنگين و ابر سنگين به ترتيب بر پايه صدك 95 و 99 به صورت جداگانه محاسبه و دو پايگاه داده در ابعاد 366×7187 براي دو آستانه ياد شده ايجاد شد. پهنه بندي به كمك تحليل خوشه اي پايگاني با روش ادغام صورت گرفت. براي گزينش شمار خوشه ها از 11 نمايه كنترل كيفيت پراش درون گروهي استفاده شد. تعيين شمار بهينه خوشه ها براي دو پايگاه داده، بر پايه برازش نمايه ها صورت گرفت. بر اساس نتايج حاصل از برازش 11 نمايه بر روي خوشه بندي هاي مختلف، ايران زمين به 5 ناحيه همگن بارش سنگين و ابرسنگين قابل پهنه بندي است. براي هركدام از پهنه ها سري زماني روزانه و ماهانه آستانه-هاي بارش محاسبه گرديد. يافته ها به طور كلي نشان داد كه نمايه هاي كنترل كيفيت به كارگرفته شده ازكارآيي و دقت مناسبي جهت شناسايي و پايش مكاني مناطق همگن بارش سنگين و ابر سنگين ايران برخوردارند.

The aim of this study is spatial clustering of the rainfall patterns of Iran. In order to perfrom this research daily interpolated precipitation from Asfazari** database during 21/03/1961 to 31/12/2004 has been used. Considering the country’s area and study period, a database with dimension 15992?7187 has been created with time (days) as the rows and spatial location as the columns’ pixels. For every calendar day of year and each pixel, heavy and super heavy precipitation have been calculated based on 95 and 99 percentiles. Besides, two data base with dimension 7187?366 obtained. Regionalization was performed using cluster analysis with Ward linkage method. For determining number of clusters, 11variance inter groups quality control indices have been applied on the different clustering. The results showed that Iran can be clustered to five homogeneous regions of heavy and super heavy precipitation. Daily and monthly precipitation thresholds were also calculated for each region. In general, the results indicated that applied quality control indices have are suitable for spatial analysis and detecting number of homogeneous regions of heavy and super heavy precipitation across Iran.