طبقه بندي اقليم كشاورزي شمال شرق ايران براساس شرايط گرمايي و رطوبتي

The agroclimatic classification of northern east of Iran based on thermal and humidity conditions

يكي از كاربردي‌ترين مطالعات اقليم‌شناسي كشاورزي، طبقه بندي بر مبناي شرايط اقليمي و توان اكولوژيكي منطقه است. در تحقيق حاضر، طبقه بندي اقليم كشاورزي شمال شرق ايران براساس شاخص هاي اكولوژيكي روش پاپاداكيس و باران موثر ارزيابي گرديد. براي برآورد باران موثر از نرم افزار CROPWAT8 و براي تعيين توزيع فضايي شاخص هاي برآورد شده از روش هاي ميان يابي زمين آمار در محيط نرم‌افزار ARCGIS 10.2 استفاده شد. ارزيابي متقابل كارايي برآورد روش هاي زمين آمار نشان مي دهد كه روش كريجينگ بيزين تجربي (EBK)، از كارآيي بالاتري برخوردار مي باشد. براساس سرماي زمستان،گرماي تابستان و درجه پايداري گياهان به ترتيب، تيپ هاي اكولوژيكي جو دوسر و پنبه در سطح منطقه غالب مي باشد. براساس اين تيپ هاي اكولوژيكي، رژيم قاره‌اي گرم در منطقه رخ مي-دهد. از نظر شرايط رطوبتي برمبناي تبخير-تعرق پتانسيل (PET)، و بارش ماهانه، منطقه شمال شرق در دو طبقه مديترانه‌اي خشك و بياباني قرار مي‌گيرد. بالاترين ميزان باران موثر به عنوان يكي از شاخص هاي رطوبتي عمده، در ماه هاي مارس و آوريل رخ مي دهد. براساس نسبت بين تبخير-تعرق بالقوه و بارش ماهانه از شمال به جنوب، از تعداد ماه هاي مرطوب كاسته شده و بر تعداد ماه هاي خشك افزوده مي شود. توزيع مكاني تبخير-تعرق بالقوه (PET)، از شمال به جنوب منطقه افزايش مي يابد. متناسب با افزايش PET، باران موثر و شاخص رطوبتي (HI)، كاهش مي يابد. با توجه به شرايط گرمايي و رطوبتي، منطقه شمال شرق در طبقات اقليمي بري بياباني، بياباني و نيمه خشك بري قرار مي گيرد. نقش شرايط رطوبتي در تعيين طبقات اقليمي در منطقه مورد مطالعه بيشتر مشهود مي باشد. مطالعات بيشتر با ساير نمايه هاي اقليمي توصيه مي شود.

Climatic classification based on ecological capacity and weather conditions of different regions has great importance in agroclimatic studies. In this study an agroclimatic classification of north eastern of Iran using Papadakis and effective rainfall methods has been carried out. CROPWAT ver.8.0 software was used to calculate effective rainfall. To regionalize the point data, geostatisitc methods were used. The obtained values were elaborated using ARCGIS 10.2 to generate the spatial distribution maps. Crossefficiency evaluation of geostatistical methods indicated that Empirical Bayesian Kriging (EBK) produces a higher efficiency. Based on the winter and summer temperature and plants temperature stability, ecological types of oats and cotton are dominant in the region, respectively. According to these ecological types, a warm continental regime is dominant the region. Considering humidity conditions of the region expressed in terms of potential evapotranspiration (PET) and monthly rainfall, the climate of northeastern Iran categorized as arid Mediterranean and arid climates. The highest amount of effective rainfall, as a major moisture index, is observed in month of March and April. Based on the ratio potential evapotranspiration to monthly precipitation ration from the north to the south, the number of humid months decreases southward .The spatial distribution of (PET) increases from the north to the southern parts.Similarly, effective rainfall and humidity index (HI) values were decreased. Taking into account the thermal and humidity conditions, the northeastern region of Iran’s climate is classified as continental arid/ semi-arid and desert classes. Humidity conditions play a major role in determining climate classes in the studied region. Further studies using other climatic indices are recommended for more scrutiny.