بررسي توصيفي تفسير ايه ذر در آثار ملاصدرا

آيه‌ي ذر از جمله آيات مشكل قرآن‌كريم است كه نظريات مختلف تفسيري ارايه شده از سوي مفسران كه گاه متضاد و مخالف با هم‌اند گوياي اين مطلب است. در ميان مفسران ملاصدرا با پذيرش وجود عالم ذر به تفسير و تبيين اين عالم بر اساس ديدگاه‌هاي فلسفي خويش پرداخته و در آثار مختلف خود و به مناسبت مباحث فلسفي و حديثي، عالم ذر را مورد اشاره قرار داده است. در اين مقاله نويسنده تلاش كرده است با مراجعه به كتب فلسفي و تفسيري صدرالمتالهين مانند اسفار، شواهد الربوبيه، مبدا و معاد، عرشيه، اسرارالآيات، شرح اصول كافي و تفسير قرآن، تبيين ايشان از عالم ذر را بدست آورد. با بررسي آثار ملاصدرا روشن مي‌شود كه از نظر ايشان عالم ذر همان عالم علم الهي است و اين ديدگاه در همه‌ي آثار او كه در زمان‌هاي مختلفي از حيات علمي ايشان به رشته تحرير درآمده‌اند ثابت مانده است.

The verse on “the world of primal covenant (‘Alam al-Zarr)” is among difficult Quranic verses whose difficulty can be discovered by consideration of different opinions, which are sometimes opposite to one another, presented by Quranic commentators. Having accepted the existence of “the world of primal covenant,” Mulla Sadra has interpreted and expounded that world in accordance with his philosophical views mentioning it in his various works when dealing with philosophical discussions and hadiths. Referring to Mulla Sadra’s works on the philosophy and Quranic exegesis, the present essay attempts to discover his explanation of “the world of primal covenant.” Investigation of Mulla Sadraʹs works reveals that in his opinion, “the world of primal covenant” is the very world of divine knowledge. That perspective has remained unchanged in Mulla Sadra’s whole works written in different times of his scholarly life.