مباني انسان شناختي اخلاق از ديدگاه خواجه افضل الدين كاشاني

در اين پژوهش كه برگرفته از پايان نامه كارشناسي ارشد نويسنده با عنوان «مباني نظري اخلاق از ديدگاه بابا افضل كاشاني» است، با بررسي مباني انسان شناختي اخلاق از منظر او، يكي از زمينه هاي لازم براي استخراج نظريه اخلاقي وي فراهم مي گردد. باباافضل ضمن اعتقاد به تشكيل انسان از سه جزء تن، جان و خرَد يا عقل، با تاكيد بر رابطه شناختي و وجوديِ مثلثِ «خداشناسي، هستي شناسي و انسان شناسي»، بر آن است كه وجود تام و حقيقي هر چيز، صورت علمي و معقول آن است و بر همين اساس، كمال نهايي انسان نيز در بقاي عقلاني اوست؛ زيرا كمالِ حيات و حس، به قوه ادراك و تعقل است و كمالِ ادراك و تعقل، به فعليت آن و كمال فعليت تعقل و دانش، به «اتحاد عاقل و عقل و معقول». از منظر وي حقيقت وجودي انسان و بُعد جاودان او به نفس عاقله و خرَدش وابسته است و سعادت حقيقي انسان اين است كه در عالم نفساني، صورت نفساني اش به بهترين حالتِ علمي باشد كه مهم ترين بن مايه هاي اين سعادت و كمال نفساني، علم و يقين يا حكمت است؛ يعني مقصد و هدف نهايي انسان اين است كه دانايي بالقوه را به دانايي بالفعل تبديل كند و به مرتبه عقل بالفعل برسد.