ارزيابي سازگاري اكوتيپ هاي مختلف زعفران زراعي با شرايط آب و هوايي شهرستان مراغه

Evaluation of Adaptability of Different Cultivated Ecotypes of Saffron Under Maragheh Climatic Conditions

به‌منظور بررسي سازگاري برخي اكوتيپ‌هاي زعفران زراعي (sativus Crocus) نسبت به شرايط اقليمي شهرستان مراغه، آزمايشي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار و طي دو سال متوالي (1392-1393) اجرا شد. اكوتيپ‌هاي موردمطالعه شامل بردسكن، سبزوار، تربت‌حيدريه، كاشمر، تايباد، آبرود، دوغ‌آباد، اسفيوخ، مرند 1، مرند 2، بناب 1 و بناب 2 بودند. صفات مورد ارزيابي شامل وزن تر كلاله، وزن خشك كلاله، طول خامه، طول كلاله، درصد سبز شدن، سرعت سبز شدن، ارتفاع گل، درصد گلدهي، سرعت گلدهي، وزن تر و خشك گل و عملكرد خشك كلاله در واحد سطح بود. نتايج نشان داد تمامي اكوتيپ‌ها از درصد سبز شدن و استقرار خوبي در سال اول برخوردار بودند، ولي با شروع يخبندان، اكوتيپ‌هاي آبرود، اسفيوخ و تايباد سازگاري كمتري به دماهاي پايين نشان دادند. بين اكوتيپ‌ها از لحاظ صفات تعداد گل در واحد سطح، درصدگلدهي، درصد سبز شدن و ميانگين وزن تر گل در سطح احتمال 05/0 اختلاف معني‌داري وجود داشت. همچنين اختلاف آماري معني داري در سطح احتمال 01/0 براي سرعت گلدهي و سبز شدن در بين اكوتيپ‌هاي موردبررسي مشاهده شد. بالاترين درصد سبز شدن در سال دوم مربوط به اكوتيپ مرند 2 بود، ولي اكوتيپ سبزوار بالاترين سرعت گلدهي و بيشترين درصد گلدهي را به خود اختصاص داد. با وجود پايين بودن عملكرد اكوتيپ هاي مرند 1 و سبزوار در سال استقرار، اين دو اكوتيپ در سال دوم بيشترين عملكرد را نشان دادند، به‌طوري‌كه مقدار توليد سال دوم اكوتيپ سبزوار 5/1 كيلوگرم در هكتار و اكوتيپ مرند 1 4/1 كيلوگرم در هكتار بود. در مجموع، نتايج نشان داد كه اكوتيپ‌هاي مرند جهت كاشت در شهرستان مراغه مناسب بوده و استفاده از بنه‌هاي خارج از استان توصيه نمي‌گردد.

In order to evaluate the adaptability of saffron ecotypes under Maragheh climatic conditions, an experiment was conducted based on a Randomized Complete Block design (RCBD) with three replications during the growing seasons of 2013 and 2014. The ecotypes used were Bardaskan, Abrud, Sabzevar, Bonab1, Torbat-e-Heydarieh, Bonab2, Marand1, Marand2, Kashmar, Taybad, Esfiukh and Mahvelat. The following traits were evaluated: fresh weight of stigma, dry weight of stigma, length of stigma, emergence percentage, emergence rate, flowering percentage, flowering rate, dry and fresh weight of flowers and dry yield of stigma in the area. The results showed that the ecotypes established very well in the first year of the experiment, but frosty days of the winter severely damaged Abrud, Taybad and Esfiukh ecotypes. There were significant differences among the ecotypes for the traits: the number of flowers, emergence, flowering percent and fresh weight of saffron. Also, a significant difference was recorded among the studied ecotypes for flowering and emergence rate. The highest emergence percentage was observed in Marand 2, while Sabzevar had the highest rate of flowering and flowering percentage. Despite the low yields for Marand1 and Sabzevar in the first year of the experiment, these ecotypes with 1.5 and 1.4 kg per hectare produced the high stigma yields, respectively in the second year. In conclusion, the results showed that the ecotypes of Marand are suitable for cultivate in the Maragheh climate conditions and the use of exotic corms is not recommended.